Σίτιση του βρέφους: οδηγίες για γονείς

Γράφει ο
Αίγλη Ζέλλου
Παιδογαστρεντερολόγος
Διευθύντρια Τμήματος Παιδογαστρεντερολογίας Παίδων ΜΗΤΕΡΑ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ) που είναι εν ισχύ, «τα βρέφη πρέπει να θηλάζουν αποκλειστικά για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους, για να έχουν την ιδανική αύξηση, ανάπτυξη και υγεία».

Το μητρικό γάλα αποτελεί σημαντική πηγή ενέργειας και θρεπτικών συστατικών  για τα παιδιά και μπορεί να καλύψει το μισό  ή και περισσότερο των ενεργειακών αναγκών του βρέφους ηλικίας 6-12 μηνών και το ένα τρίτο από τις ενεργειακές ανάγκες στην ηλικία 12-24 μηνών.

Δυστυχώς, τα ποσοστά των βρεφών που θηλάζουν (και ιδιαίτερα αποκλειστικά) είναι χαμηλά στη χώρα μας. Συνιστάται να ενθαρρύνεται ο μητρικός θηλασμός και οι μητέρες να ζητούν βοήθεια και στήριξη από τους ιατρούς, τις μαίες, τις συμβούλους θηλασμού, την οικογένεια, το εργασιακό περιβάλλον και την πολιτεία. Βρεφικό τροποποιημένο γάλα αγελάδος χορηγείται εναλλακτικά σε βρέφη που δεν μπορούν να θηλάσουν.

Εισαγωγή στερεών τροφών

Από τον 6^ο μήνα, το μητρικό γάλα δεν επαρκεί για να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες των βρεφών και επομένως άλλες στερεές τροφές εισάγονται παράλληλα με το μητρικό γάλα (συμπληρωματική διατροφή). Η εισαγωγή στερεών τροφών συνιστάται να μην γίνεται πριν τη συμπλήρωση των 4ων μηνών ζωής, διότι αναγκαία προϋπόθεση για επιτυχή σίτιση είναι να στηρίζει καλά το κεφάλι του στην καθιστή θέση, να αναγνωρίζει και να δέχεται το κουτάλι, να ανοίγει το στόμα, και να καταπίνει την τροφή χωρίς να πνίγεται.

Συστήνεται η κατανάλωση σπιτικών βρεφικών τροφών, που προετοιμάζονται σωστά, με φρέσκα και υγιεινά υλικά. Τα λαχανικά και τα φρούτα συστήνεται να είναι εποχιακά και τοπικά παραγόμενα. Δεν υπάρχει καθορισμένη σειρά εισαγωγής των τροφίμων, αλλά προτιμώνται τροφές πλούσιες σε σίδηρο, όπως κόκκινο και λευκό κρέας. Η γλουτένη (π.χ. σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη) εισάγεται  σε μικρές ποσότητες καθ’ όλο το 1ο έτος της ζωής. Τα φρούτα θα πρέπει να χορηγούνται αλεσμένα και όχι ως χυμοί (φρέσκοι ή τυποποιημένοι). Το αυγό και το ψάρι εισάγονται από τον 8^ο μήνα και τα όσπρια από τον 9^ο μήνα. Η εισαγωγή ποικιλίας τροφίμων με διαφορετικές γεύσεις και αρώματα, λαχανικών εξασφαλίζει όχι μόνο την πρόσληψη όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών αλλά και την αποδοχή αυτών των διαφορετικών τροφίμων στη συνέχεια. Ενθαρρύνεται η Μεσογειακή διατροφή.

Ένα βρέφος μπορεί να χρειαστεί να λάβει μια νέα γεύση τουλάχιστον 8 έως 10 φορές πριν από την τελική αποδοχή της. Παράλληλα με την εισαγωγή των στερεών τροφών θα πρέπει να ξεκινήσει η προσφορά νερού. Από τον  10^ο μήνα ζωής, μπορεί σταδιακά να σταματήσει η πολτοποίηση των τροφών.

Τροφές που θα πρέπει να αποφεύγονται τον 1^ο χρόνο ζωής

• Φρέσκο, μη τροποποιημένο γάλα εμπορίου
• Αλάτι
• ζάχαρη και τα τρόφιμα που την περιέχουν
• μέλι (κίνδυνος αλλαντίασης)
• χυμοί φρούτων
• τσάι και αφεψήματα
• ολόκληροι ξηροί καρποί
• ολόκληρα σκληρά κομμάτια φρούτων (κίνδυνος πνιγμονής)

Τα βρέφη που θηλάζουν ενθαρρύνονται να συνεχίζουν κανονικά τον κατ’ απαίτηση μητρικό θηλασμό (on demand) και στο 2^ο εξάμηνο της ζωής ταυτόχρονα με την επαρκή πρόσληψη στερεών τροφών. Τα βρέφη που δεν θηλάζουν, μετά τη συμπλήρωση του 6^ου μήνα μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις σε γάλα με δυο γεύματα τροποποιημένου γάλακτος 2^ης βρεφικής ηλικίας την ημέρα, ενώ θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια να μην αντικαθιστούν άλλα γεύματα στερεών τροφών με γάλα.

Η σίτιση του βρέφους θα πρέπει να είναι μια ευχάριστη στιγμή, διαδραστική, υποστηρικτική σε ασφαλές περιβάλλον και το βρέφος να ενθαρρύνεται να πειραματίζεται με νέες τροφές και γεύσεις. Πρέπει να αποφεύγεται η σίτιση με απόσπαση ή η καταναγκαστική σίτιση με το ρολόι, ή η σίτιση με βία για να ολοκληρώσει κάθε γεύμα.  Ο υπερσιτισμός του βρέφους οδηγεί στην παχυσαρκία  με σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του ατόμου βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.