Πρόπτωση ορθού: τι είναι και πως αντιμετωπίζεται;

Γράφει ο
Κωνσταντίνος Στάμου  
Γενικός Χειρουργός
Διευθυντής Β΄ Χειρουργικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ
Αναπλ. Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας ΜΗΤΕΡΑ

Η πρόπτωση του ορθού δημιουργεί πολύ σημαντικές διαταραχές σε μια από τις πιο βασικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος, την κένωση του εντέρου. Κυρίως γυναίκες και συνήθως μετά από τοκετούς ή επεμβάσεις στην περιοχή, ταλαιπωρούνται για χρόνια διότι δεν γνωρίζουν ότι το πρόβλημα μπορεί να διορθωθεί. Η πρόπτωση ορθού συχνά συνδυάζεται με άλλες ανατομικές διαταραχές όπως η ορθοκήλη, η κυστεοκήλη και φυσικά η πτώση της μήτρας.

Μελετώντας τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενή, μπορούμε εξατομικευμένα να παρέχουμε ολοκληρωμένη αντιμετώπιση.

Τι είναι η πρόπτωση του ορθού;

Το ορθό είναι το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου πριν τον πρωκτό. Σε κάποιες περιπτώσεις, το ορθό χάνει τη στήριξή του και μπορεί να προβάλει προς τα έξω δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στον ασθενή. Η πρόπτωση, δυσκολεύει πολύ τον τρόπο που πηγαίνει ο ασθενής στην τουαλέτα προκαλώντας την αίσθηση ότι το έντερο δεν αδειάζει ποτέ και επηρεάζοντας πολύ την ποιότητα της ζωής.

Δυστυχώς, η διάγνωση καθυστερεί λόγω της αμηχανίας ή της ντροπής που άδικα αισθάνονται πολλοί ασθενείς μπροστά σε μια ανατομική παραδοξότητα. Πολλοί άνθρωποι ταλαιπωρούνται χωρίς λόγο αφού υπάρχει θεραπεία και μάλιστα ιδιαίτερα αποτελεσματική.

Όταν προβάλλουν όλα τα τοιχώματα του εντέρου από τον πρωκτό σαν τηλεσκόπιο η πρόπτωση θεωρείται ολική και διορθώνεται μόνο με χειρουργική επέμβαση. Σε κάποιες περιπτώσεις, η πρόπτωση είναι εσωτερική με το τοίχωμα του εντέρου να αναδιπλώνεται πάνω από το επίπεδο των σφικτήρων. Αυτό ονομάζεται και «εγκολεασμός».

Ποιοι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της πρόπτωσης του ορθού;

Η πρόπτωση είναι πιο συχνή σε γυναίκες ιδιαίτερα αν πάσχουν από δυσκοιλιότητα, διαβήτη, νευρολογικά προβλήματα ή έχουν πολλαπλούς φυσιολογικούς τοκετούς. Οι πολλαπλοί τοκετοί θεωρείται ότι αδυνατίζουν σημαντικά τους μυς του περινέου που στηρίζουν και το ορθό. Η πάθηση είναι επίσης συχνή σε ανθρώπους με αυτισμό ή νοητική υστέρηση και αναπτυξιακή καθυστέρηση.

Ποια είναι τα συμπτώματα της πρόπτωσης του ορθού;

Αρχικά και πριν η πρόπτωση γίνει πλήρης, οι ασθενείς αισθάνονται ένα αίσθημα πληρότητας ή βάρους ενώ μπορεί να βλέπουν και λίγο αίμα στην κένωση. Σε αυτό το στάδιο οι περισσότεροι ασθενείς αποδίδουν τα συμπτώματα σε αιμορροϊδοπάθεια. Με τον καιρό όμως η πρόπτωση χειροτερεύει και τελικά σε κάθε κένωση προβάλει το έντερο με δυσάρεστες συνέπειες.

Εάν η πρόπτωση προχωρήσει και εγκατασταθεί, συνήθως συνοδεύεται από ακράτεια καθώς πλέον ένα κομμάτι του ορθού βρίσκεται πέρα από το σφικτήρα του πρωκτού και δεν ελέγχεται η δίοδος αερίων, υγρών ή κοπράνων. Η ακράτεια που παρατηρείται σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να σχετίζεται ακόμη με  νευροπάθεια των μυών του περινέου αλλά και με καταστροφή μεγάλου τμήματος του σφικτηριακού μηχανισμού.

Παραδόξως ένας ικανός αριθμός ασθενών μπορεί να έχει ταυτόχρονα ακράτεια αλλά και δυσκοιλιότητα. Αυτό συμβαίνει διότι το ορθό κλείνει την έξοδο του πρωκτού ενώ οι αδύναμοι μυς δεν μπορούν να προωθήσουν το περιεχόμενο του εντέρου.

Σε παραμελημένες περιπτώσεις, ο βλεννογόνος του ορθού μπορεί να εξελκωθεί και να αιμορραγεί σημαντικά. Σπάνια, το κρεμάμενο ορθό μπορεί να νεκρωθεί οπότε απαιτείται άμεση χειρουργική επέμβαση.

Τι εξετάσεις χρειάζεται να κάνει ο ασθενής με πρόπτωση ορθού;

Σημαντικότερο είναι ο ιατρός να εξετάσει σωστά τον ασθενή και να λάβει ένα πλήρες ιστορικό. Η εξέταση μπορεί να απαιτεί ο ασθενής να καθίσει αρκετή ώρα σε μια ειδική καρέκλα με άνοιγμα ώστε να παρατηρηθεί η πρόπτωση σε πραγματικές συνθήκες. Ο ιατρός επίσης θα εκτιμήσει κλινικά την επάρκεια του σφικτηριακού μηχανισμού αλλά και θα ανιχνεύσει σε γυναίκες ταυτόχρονη ύπαρξη ορθοκήλης ή και εντεροκήλης.

Πολύ σημαντική είναι η εξέταση που ονομάζεται «αφοδευματογράφημα», σε αυτήν παρατηρούμε τον τρόπο κένωσης του εντέρου σε μπροστά σε ένα ακτινοσκοπικό μηχάνημα. Η εξέταση πραγματοποιείται με εξαιρετική ακρίβεια στο νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ – ΜΗΤΕΡΑ.

Η κολονοσκόπηση συστήνεται σε όλους τους ασθενείς ώστε να αποκλεισθεί κάθε άλλη πάθηση του παχέος εντέρου ενώ σπάνια μπορεί να απαιτηθεί ειδικός έλεγχος με μανομετρία ορθού και πρωκτού Η  εκτίμηση της βαρύτητας της δυσκοιλιότητας μπορεί να οδηγήσει σε μελέτη της κινητικότητας του παχέος εντέρου (transit time).

Ποια είναι η θεραπεία της πρόπτωσης του ορθού;

Κάθε πρόπτωση ορθού με το πέρασμα του χρόνου θα χειροτερεύει και όσο μεγαλώνει η συνοδός ακράτεια από τη διαταραχή των σφικτήρων, τόσο η αποτελεσματικότητα του χειρουργείου θα μειώνεται. Κατά συνέπεια, η επέμβαση πρέπει να γίνεται πριν η πρόπτωση ξεφύγει από κάθε έλεγχο.

Οι επεμβάσεις για την πρόπτωση διακρίνονται σε χειρουργεία που γίνονται από την κοιλιά και σε χειρουργεία που γίνονται από το περίνεο (από κάτω). Σε γενικές γραμμές, οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις έχουν καλύτερα αποτελέσματα και διαρκούν περισσότερο σε βάθος χρόνου. Οι επεμβάσεις από το περίνεο, είναι μικρότερης βαρύτητας και προσφέρονται για ηλικιωμένους ασθενείς με σοβαρά προβλήματα υγείας καθώς μπορεί να γίνουν με συνδυασμένη τοπική αναισθησία.

Επεμβάσεις για την αποκατάσταση της πρόπτωσης ορθού

Λαπαροσκοπική ορθοπηξία με πλέγμα

Σε αυτήν την επέμβαση, έλκουμε το έντερο προς την κοιλιά και το καθηλώνουμε με τη βοήθεια ενός συνθετικού πλέγματος πάνω στο ιερό οστό. Έτσι συγκρατείται και δεν προβάλλει πια κατά την κένωση. Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά με νοσηλεία μίας ημέρας. Παράλληλα και σε συνεργασία με το γυναικολογικό τμήμα του νοσοκομείου, μπορεί να διορθώσουμε και τη θέση των άλλων οργάνων της πυέλου. Δηλαδή, μπορεί να πραγματοποιηθεί ανάρτηση της μήτρας, στήριξη του κόλπου και ότι χρειαστεί για την αποκατάσταση της φυσιολογικής ανατομίας.

Περινεϊκές προσπελάσεις

Οι περινεϊκές προσπελάσεις είναι μικρής βαρύτητας και μπορεί να γίνουν χωρίς γενική νάρκωση αν η κατάσταση του ασθενούς δεν το επιτρέπει. Σε έμπειρα χέρια πάντως, οι περινεϊκές επεμβάσεις μπορούν να έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα.

Σε απλές περιπτώσεις μερικής πρόπτωσης του βλεννογόνου του ορθού, η επέμβαση που πραγματοποιείται ονομάζεται «Delorme» και σε αυτήν ο χειρουργός αφαιρεί το τμήμα του βλεννογόνου που περισσεύει ενώ ταυτόχρονα αναδιπλώνει τον σφικτήρα όσο γίνεται ώστε να τον ενισχύσει.

Πιο ριζική επέμβαση είναι η «Altemeie r» στην οποία αφαιρείται όλο το τμήμα του εντέρου που προβάλλει από τον πρωκτό. Με αυτήν την τεχνική μπορεί να γίνει και κανονική εντερεκτομή με ένωση του παχέος εντέρου στον πρωκτό (αναστόμωση). Δεν γίνεται καμία τομή στην κοιλιά ή στο περίνεο και η ανάρρωση είναι ταχύτατη. Η επέμβαση μπορεί να συνδυάζεται με σφικτηροπλαστική.

Τι γίνεται αν μια γυναίκα έχει και πτώση της μήτρας;

Η αδυναμία του εδάφους της λεκάνης (πυελικό έδαφος) έχει συχνά σαν συνέπεια εκτός από την πρόπτωση του ορθού να έχουμε και πρόπτωση της μήτρας αλλά και ορθοκήλη, εντεροκήλη ή κυστεοκήλη. Η καλή κλινική εξέταση αλλά και μαγνητικές τομογραφίες, ουροδυναμική μελέτη και άλλες εξετάσεις θα μας καθοδηγήσουν να οργανώσουμε την καλύτερη επέμβαση. Όλα μπορούν να διορθωθούν από την ομάδα της Β’ Χειρουργικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ που περιλαμβάνει γυναικολόγο, ουρολόγο και φυσιοθεραπεύτρια εξειδικευμένη στις ασκήσει πυελικού εδάφους.