Πως να αντιμετωπίσουμε τα τσιμπήματα από έντομα το καλοκαίρι;

Γράφει η
Ευθυμία Πολύζου
Αλλεργιολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης ΥΓΕΙΑ & ΜΗΤΕΡΑ

Όσο κι αν σας φαίνεται απίστευτο ή υπερβολικό τα τσιμπήματα εντόμων αποτελούν ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας την περίοδο του καλοκαιριού. Το ποσοστό αναφυλακτικών αντιδράσεων ανέρχεται σε ποσοστό 1%, αρκετά υψηλό στους μελισσοκόμους και στις οικογένειές τους. Το καλοκαίρι τα πράγματα επιδεινώνονται σε μεγάλο βαθμό.

Λόγω των κλιματολογικών συνθήκων και του γεγονότος ότι τα υμενόπτερα αναπαράγονται την άνοιξη και το καλοκαίρι έχουμε αφενός αυξημένη συχνότητα τσιμπημάτων και αφετέρου είμαστε περισσότερο εκτεθειμένοι στα τσιμπήματα.

Η οικογένεια των υμενοπτέρων στην Ευρώπη περιλαμβάνει τις μέλισσες και τις σφήκες. Πιο συγκεκριμένα, η οικογένεια περιλαμβάνει την κοινή μέλισσα, την μελιτοφόρο που το σώμα της ζει σε κυψέλες και την μέλισσα «βόμβο» (bumble bee) που είναι μοναχική και αναγνωρίζεται από τον χαρακτηριστικό βόμβο που παράγει. Ο κανόνας είναι ότι η μέλισσα χάνει το κεντρί της κατά το τσίμπημα με συνέπεια τον θάνατό της. Από την άλλη, η οικογένεια των σφηκών περιλαμβάνει την κοινή σφήκα (common wasp) που κάνει τη φωλιά της σε σκέπες, χαλάσματα δηλαδή σε κατοικημένες περιοχές και την μεγάλη σφήκα (hornet) την επονομαζόμενη σερσέγκι ή μπάμπουρα.

Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτούς τους απρόσκλητους επισκέπτες ώστε οι ανέμελες διακοπές να μη γίνουν εφιάλτης;

1. Τα υμενόπτερα (σφήκα, μέλισσα, σερσέγκι) όταν ενοχληθούν ή είναι κουρασμένα γίνονται πολύ επιθετικά όταν απειλούνται ιδιαίτερα τις απογευματινές ώρες.
2. Ελκύονται από τις έντονες μυρωδιές (κολόνιες, αντηλιακά, spray, αποσμητικά).
3. Ελκύονται από έντονες μυρωδιές τροφών.
4. Ελκύονται ιδιαίτερα από πολύχρωμα καλοκαιρινά ρούχα.
5. Ιδιαίτερα επιθετικές είναι οι σφήκες και τα σερσέγκια ενώ οι μέλισσες συνήθως δεν είναι επιθετικές.
6. Μην επιχειρήσετε να σκοτώσετε ένα έντομο εάν έχει μπει στο αυτοκίνητο σας την ώρα που οδηγείτε γιατί είναι πολύ επικίνδυνο. Είναι προτιμότερο να σταματήσετε το αυτοκίνητο σας και μετά να το απομακρύνετε για να αποφευχθεί τυχόν ατύχημα από τσίμπημα του εντόμου.
7. Μην πανικοβάλλεστε μετά από τσίμπημα υμενόπτερου. Το πιο πιθανό είναι να εμφανίσετε μια φυσιολογική τοπική αντίδραση στο σημείο του τσιμπήματος όπως πρήξιμο, ερεθισμό ή κνησμό, διάρκειας 3 με 12 ωρών.
8. Αν τα συμπτώματα εκτός από το τσίμπημα αφορούν και αλλά όργανα (αναφυλαξία) με γενικευμένο κνησμό, δύσπνοια, ζάλη, ναυτία, βράχνιασμα φωνής θα πρέπει να απευθυνθείτε στο πλησιέστερο υγειονομικό κέντρο.
9. Άτομα με ιστορικό αλλεργίας όπως αλλεργικό άσθμα, κνίδωση, τροφική ή φαρμακευτική αλλεργία δεν σημαίνει ότι κινδυνεύουν περισσότερο από εκείνους που δεν πάσχουν από αυτά.
10. Άτομα που εμφάνισαν συστηματική αναφυλαξία από τσίμπημα υμενόπτερου είναι απαραίτητο να φέρουν πάντοτε μαζί τους τα κατάλληλα φάρμακα και προπαντός αδρεναλίνη.
11. Η αλλεργία στα υμενόπτερα είναι από τις σημαντικότερες μορφές αλλεργίας διακινδυνεύοντας σοβαρά την ζωή του ασθενούς. Η τεκμηρίωση της ευαισθησίας καθώς και η προληπτική αγωγή (ανοσοθεραπεία – εμβόλια) από τον ειδικό αλλεργιολόγο μπορεί να αποβεί σωτήρια. Η κλινική εμπειρία έχει δείξει ότι όσο νωρίτερα αρχίζουν τα συμπτώματα μετά από ένα τσίμπημα υμενόπτερου τόσο σοβαρότερη είναι η αλλεργική αντίδραση.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στο ατομικό ιατρικό ιστορικό, στις συνθήκες που συνέβη το περιστατικό και στην ταυτοποίηση του ένοχου εντόμου. Ο προσδιορισμός του υμενόπτερου γίνεται κυρίως με δερματικές δοκιμασίες και με εξετάσεις αίματος (RAST).