Βρογχιολίτιδα

Γράφει ο
Θεοφάνης Τσιλιγιάννης
Παιδοπνευμονολόγος, Συνεργάτης Τμήματος Αλλεργικών – Αναπνευστικών Παθήσεων Παίδων ΜΗΤΕΡΑ

Η ιογενής βρογχιολίτιδα είναι η πιο συχνή λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος, ιδίως στα βρέφη κάτω των 12 μηνών. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία εισαγωγής στο νοσοκομείο μέχρι τον 6ο μήνα της ζωής. Αρχικά θεωρήθηκε ότι η κύρια αιτία ήταν ο ιός του αναπνευστικού συγκυτίου αλλά τα τελευταία χρόνια διαπιστώθηκε ότι αρκετοί άλλοι ιοί ευθύνονται σε ποσοστό άνω του 30%. Συχνότεροι είναι οι ρινοϊοί – γνωστοί και σαν ιοί του κοινού κρυολογήματος, ο μεταπνευμονοϊός και άλλοι.

Οι ιοί μεταδίδονται στα βρέφη από άλλα μεγαλύτερα παιδιά ή ενήλικες με τα μικροσταγονίδια που εκπέμπονται με το φτάρνισμα, το βήχα, το δυνατό γέλιο και μολύνουν τον αέρα στον περιβάλλοντα χώρο. Με παρόμοιο τρόπο μολύνονται τα χέρια και διάφορα αντικείμενα που στη συνέχεια πιάνουν τα βρέφη και, όπως συνήθως συμβαίνει, τα φέρνουν στο στόμα. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που η βρογχιολίτιδα στις χώρες με ψυχρότερο κλίμα εμφανίζεται συχνότερα τους κρύους μήνες του χρόνου, ενώ στα τροπικά κλίματα την περίοδο των βροχών, γιατί τότε οι άνθρωποι παραμένουν πιο πολύ μέσα σε κλειστούς χώρους με κλειστές τις πόρτες και τα παράθυρα.

Η είσοδος του ιού στο αναπνευστικό σύστημα (τη μύτη, το φάρυγγα, τους βρόγχους και τα βρογχιόλια δηλαδή τους πολύ μικρούς βρόγχους) και η βλάβη που προκαλεί στα επιφανειακά κύτταρα, οδηγεί σε γενικευμένη στένωση. Η στένωση προέρχεται από οίδημα στο τοίχωμα, από νεκρωμένα κύτταρα ανάμικτα με βλέννη και σε μερικές και από σπασμό των ελαστικών μυϊκών ινών που περικλείουν το τοίχωμα των βρόγχων. Η στένωση είναι πολύ πιο έντονη στους μικρούς βρόγχους – τα βρογχιόλια από όπου πήρε και το όνομά της – και οδηγεί σε αύξηση των αντιστάσεων στη μετακίνηση του αέρα μέσα και έξω από τους πνεύμονες, που εκδηλώνεται με αναπνευστική δυσχέρεια, δηλαδή δυσκολία στην αναπνοή – δύσπνοια.

Έτσι το βρέφος με βρογχιολίτιδα συνήθως ξεκινάει με ρινικές εκκρίσεις (αυτό που λέμε συνάχι), προοδευτικά αυξανόμενη ρινική απόφραξη, και ξηρό ερεθιστικό βήχα, που στη συνέχεια μετά από τις πρώτες μέρες γίνεται βαθύς σαν τσιγαρόβηχας και υγρός καθώς το βρέφος προσπαθεί να αποβάλλει τις εκκρίσεις. Ο πυρετός πάνω από 38,5 είναι μια από τις πρώτες εκδηλώσεις για το 50% των ασθενών. Μέσα σε μια με τρεις ημέρες εκδηλώνονται τα σημεία της αναπνευστικής δυσχέρειας (της δυσκολίας στην αναπνοή), που είναι η ταχύπνοια (γρήγορες αναπνοές σα λαχάνιασμα) και οι εισολκές (βαθουλώματα ανάμεσα στις πλευρές, στο λαιμό ακριβώς πάνω από το στέρνο και εκεί που ο θώρακας ξεχωρίζει από την κοιλιά).

Σε μερικές περιπτώσεις, οι γονείς μπορεί να ακούσουν το λεγόμενο συριγμό, έναν ήχο σαν “γατάκια” στο στήθος του. Από τη στένωση ή την απόφραξη σε μερικά βρογχιόλια δε κατανέμεται ομοιόμορφα στους πνεύμονες ο εισπνεόμενος αέρας, πέφτει το οξυγόνο στο αίμα και το βρέφος μπορεί να μελανιάσει στα χείλη, γύρω από το στόμα στη γλώσσα και στα νύχια. Τα σημεία της αναπνευστικής δυσχέρειας, μπορεί να είναι ήπια, μέτρια ή και σοβαρή. Ανάλογη με τη βαρύτητα είναι και η απροθυμία ή η άρνηση του βρέφους να φάει. Σε νεογέννητα βρέφη μέχρι 2 μηνών και ιδιαίτερα στα πρόωρα ενδέχεται να συμβούν και επεισόδια άπνοιας.

Είναι ευνόητο ότι το βρέφος με αυτή την εικόνα πρέπει να εξεταστεί το συντομότερο από τον παιδίατρό του, ο οποίος θα εκτιμήσει την βαρύτητα της νόσου και θα αποφασίσει για την απαραίτητη αγωγή στο σπίτι ή την ανάγκη εισαγωγής στο νοσοκομείο.

Για τα βρέφη με τα ηπιότερα συμπτώματα ελάχιστα φάρμακα απαιτούνται. Σε όσα είναι πιο βαριά ή χρειάζεται να νοσηλευτούν ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν οξυγόνο, ενδοφλέβια χορήγηση υγρών, και μερικά άλλα φάρμακα για μικρό χρονικό διάστημα.

Τα βρέφη που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο, ακόμη και για τη ζωή τους αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και επιθετικά, είναι αυτά που γεννήθηκαν πολύ πρόωρα με πολύ μικρό βάρος γέννησης, ή παρέμειναν σε μηχανική υποστήριξη αναπνοής και οξυγόνο για μεγάλο χρονικό διάστημα και έχουν αναπτύξει τη χρόνια πνευμονική νόσο των νεογνών (βρογχοπνευμονική δυσπλασία), καθώς και τα βρέφη με βαριές συγγενείς καρδιοπάθειες. Για τα βρέφη αυτά χορηγείται προληπτικά κατά τους χειμερινούς μήνες στον πρώτο χρόνο της ζωής ειδικό φάρμακο, το μονοκλωνικό αντίσωμα για τον ιό του αναπνευστικού συγκυτίου -RSV.

Προληπτικά συνιστάται το πλύσιμο των χεριών, ο συχνός αερισμός των χώρων, η αποφυγή συγχρωτισμού με πολλά άτομα και η αποφυγή επισκέψεων σε ή από ασθενείς που έχουν συμπτώματα ίωσης αναπνευστικού.

Νοέμβριος, 2016