Παιδικό Άσθμα

Γράφει η
Μόνικα Τσαρτσάλη
Παιδίατρος – Πνευμονολόγος, Επιστημονική Σύμβουλος Παίδων ΜΗΤΕΡΑ

Τι είναι το άσθμα της παιδικής ηλικίας;
Το άσθμα αποτελεί το πιο συχνό χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας (περίπου 1 στα 10 παιδιά πάσχει από άσθμα). Πρόκειται για μία νόσο που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή (ερεθισμό) των αεραγωγών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα: 1. οι αεραγωγοί να γίνονται στενότεροι και 2.να παράγεται μεγαλύτερη ποσότητα βλέννης. Η είσοδος και κυρίως η έξοδος του αέρα από τους πνεύμονες γίνεται με δυσκολία και εμφανίζονται τα συμπτώματα του άσθματος.

Ποιά είναι τα τα συμπτώματα του άσθματος;
Τα συμπτώματα του άσθματος ποικίλουν σε βαρύτητα από ήπια, μέτρια έως σοβαρά. Μπορεί επίσης να είναι συνεχή ή διαλείποντα, δηλαδή να εκδηλώνονται μόνο κατά τη διάρκεια των παροξυσμών του.

Σε αυτά περιλαμβάνονται:
– Βήχας, ο οποίος χαρακτηριστικά χειροτερεύει τη νύχτα, ή τις πρώτες πρωινές ώρες, με τη σωματική άσκηση, με την εισπνοή κάποιας ερεθιστικής ουσίας (όπως ο καπνός τσιγάρου) ή με την έκθεση σε κάποιο αλλεργιογόνο,όπως τα ακάρεα της οικιακής σκόνης.
– Συρρίτουσα αναπνοή (μουσικός ήχος – σφύριγμα- που ακούγεται κατά την εκπνοή). Σε περίπτωση κρίσης άσθματος, όσο η κατάσταση του παιδιού χειροτερεύει το σφύριγμα αυτό περιορίζεται γιατί λιγότερος αέρας μπαίνει και βγαίνει από τους πνεύμονες.
– Συσφιγκτικό άλγος στο στήθος.
– Δυσκολία στην αναπνοή. Σε σοβαρή κρίση άσθματος ο θώρακας μπαίνει προς τα μέσα (εισολκές μεσοπλευρίων) και η κοιλιά ανεβοκατεβαίνει (κοιλιακή αναπνοή).

Ποια είναι τα αίτια του άσθματος;
Τα ακριβή αίτια του άσθματος δεν είναι απολύτως γνωστά μέχρι σήμερα. Μερικές φορές τα συμπτώματα εμφανίζονται χωρίς εμφανή λόγο, αλλά είναι δυνατόν να παρατηρήσετε κάποιους παράγοντες που μπορεί να πυροδοτήσουν έναν ασθματικό παροξυσμό στο παιδί σας ή μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματά του. Παράγοντες που μπορεί να δράσουν ερεθιστικά στου αεραγωγούς είναι:
– Λοιμώξεις, όπως κοινές ιώσεις και η γρίππη
– Παράγοντες που ρυπαίνουν τον αέρα, όπως ο καπνός τσιγάρων
– Αλλεργιογόνα, όπως γύρη λουλουδιών, μούχλα, επιθήλια ζώων, ακάρεα της οικιακής σκόνης κ.α.
– Σωματική άσκηση (ιδιαίτερα όταν γίνεται σε ψυχρό περιβάλλον)
– Έντονη συναισθηματική φόρτιση (έντονο κλάμα, γέλιο ή άγχος)
Ποιοί είναι οι παράγοντες εκείνοι που αυξάνουν τον κίνδυνο να παρουσιασει το παιδί σας άσθμα;
– Φαίνεται ότι υπάρχει κληρονομική προδιάθεση στην παρουσία αεραγωγών που αντιδρούν έντονα (βρογχική υπεραπαντητικότητα). Κληρονομικότητα υπάρχει επίσης στην εμφάνιση αλλεργειών (αυτό ονομάζεται ατοπία) που με τη σειρά της αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος.
– Το παιδικό άσθμα είναι πιο συχνό στα αγόρια συγκριτικά με τα κορίτσια.
– Οι μητέρες που καπνίζουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος στα παιδιά τους. Παιδιά με γονείς που καπνίζουν έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν άσθμα.

Πώς τίθεται η διάγνωση του άσθματος;
Η  διάγνωση βασίζεται
– στον έλεγχο της αναπνευστικής λειτουργίας (σπιρομέτρηση) που μπορεί να γίνει σε παιδιά μεγαλύτερα των 6 ετών. Η εξέταση αυτή μπορεί να είναι φυσιολογική σε ασθματικά παιδιά που είναι ελεύθερα συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια της εξέτασης
– στα ευρήματα της φυσικής εξέτασης και
– στη λήψη λεπτομερούς ιστορικού από το γιατρό για το είδος των συμπτωμάτων, τους εκλυτικούς παράγοντες που τα προκαλούν και τη θεραπευτική αγωγή που απαιτείται για την υποχώρηση τους

Ποιά είναι η θεραπεία του άσθματος;
Το άσθμα δεν αποτελεί νόσο που μπορεί να εξαφανιστεί με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Η θεραπεία που εφαρμόζεται έχει ως σκοπό να περιορίσει τη συχνότητα, σοβαρότητα και διάρκεια των παροξυσμών, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Τι είναι τα εισπνεόμενα φάρμακα;
Η αντιμετώπιση του άσθματος περιλαμβάνει δύο βασικές κατηγορίες εισπνεόμενων φαρμάκων:
-Τα ανακουφιστικά που αντιμετωπίζουν άμεσα τα συμπτώματα. Τα φάρμακα αυτά με κύριο εκπρόσωπο της τη σαλβουταμόλη είναι βρογχοδιασταλτικά και βοηθούν στην αύξηση του εύρους των αεραγωγών και τη γρήγορη υποχώρηση των συμπτωμάτων.
-Τα φάρμακα προφυλακτικής αγωγής που ελέγχουν τα συμπτώματα του άσθματος και προλαμβάνουν μελλοντικά συμπτώματα. Συνήθως περιέχουν κάποια μορφή εισπνεόμενης κορτιζόνης που δρα περιορίζοντας η φλεγμονή στους αεραγωγούς. Τα παιδιά που έχουν συχνά συμπτώματα ή σοβαρά επεισόδια παροξυσμών το χρόνο χρήζουν προφυλακτικής αγωγής

Άλλα φάρμακα
Ανακουφιστικά
Οι σοβαροί παροξυσμοί άσθματος μπορεί να απαιτήσουν θεραπεία με συστηματική χορήγηση κορτιζόνης από το στόμα.

Προστατευτικά
Η μοντελουκάστη είναι ένα άλλο φάρμακο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία προφύλαξης.
Το άσθμα που δεν αντιμετωπίζεται κατάλληλα μπορεί να οδηγήσει
– σε σημαντικό περιορισμό του παιδιού από αθλητικές δραστηριότητες
– σε μεγάλο αριθμό απουσιών από το σχολείο
– σε μη αναστρέψιμες βλάβες των πνευμόνων