Παιδικά Ατυχήματα: Οι πρώτες βοήθειες στους μικροτραυματισμούς

Τα παιδιά τρέχουν, παίζουν, ψάχνουν, δοκιμάζουν τα πάντα και παντού, γι’ αυτό και συχνά παθαίνουν μικροατυχήματα, που πιο πολύ προκαλούν το φόβο, παρά απειλούν την υγεία τους. Σε κάθε περίπτωση, όμως, χρειάζεται η κατάλληλη φροντίδα για να αρχίσουν απ’ την αρχή το… παιχνίδι και το τρέξιμο. Ποιες είναι, λοιπόν, οι βασικές γνώσεις που πρέπει να έχουμε για τα παιδικά μικροτραύματα;

Γράφει ο
Δρ. Στέλιος Υψηλάντης
Παιδοχειρουργός, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Β’ Παιδοχειρουργικής Κλινικής Παίδων ΜΗΤΕΡΑ

Τα παιδιά έχουν μειωμένη αίσθηση κινδύνου και την τάση να εξερευνούν ικανότητες, δυνατότητες και καταστάσεις. Το περιβάλλον (έπιπλα, αντικείμενα), η ψυχολογία (ασφάλεια, περιορισμός, αδέλφια – συμμαθητές) και η μειωμένη επίβλεψη φέρνουν το σπίτι και το σχολείο στις πρώτες θέσεις των χώρων όπου συμβαίνουν μικροτραυματισμοί. Μια ακόμη δραστηριότητα που έχει μπει στν καθημερινότητα των παιδιών είναι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, που πολλές φορές τα ωθούν σε πράξεις επικίνδυνες για την ακαιρεότητα τόσο των ίδιων όσο και των φίλων τους.

Η σωστή αντιμετώπιση ενός τραύματος αρχίζει με την ψυχραιμία των γονέων και την ορθολογική αντίληψη της κατάστασης και κατ’ επέκταση στη δημιουργία κλίματος ασφάλειας και αποφυγής πανικού για τους ίδιους και το τραυματισμένο παιδί. Εάν υπάρχει αμφιβολία για τη βαρύτητα του τραύματος, η κατάσταση θα πρέπει να εκτιμηθεί από γιατρό.
Πρωταρχικός σκοπός στην περιποίηση ενός μικροτραυματισμού είναι η απολύμανση του τραύματος και η αιμόσταση. Σε κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος και των μαλακών μορίων, κρίνεται σκόπιμη η διαλείπουσα τοποθέτηση πάγου τις πρώτες μετατραυματικές ώρες. Για τον πόνο μπορεί να χορηγηθεί ένα κοινό αναλγητικό.

Η απολύμανση και η αιμόσταση

Για την απολύμανση του τραύματος ακολουθούμε τους εξής απλούς κανόνες:

••• Πλένουμε καλά τα χέρια μας για να μην επιμολύνουμε το τραύμα.

••• Πλένουμε με άφθονο νερό και σαπούνι την τραυματισμένη επιφάνεια απομακρύνοντας με μηχανικό τρόπο ξένα σώματα. Ο μηχανικός καθαρισμός απομακρύνει και σημαντικό αριθμό μικροοργανισμών.

••• Βάζουμε στο τραύμα οξυγονούχο διάλυμα ύδατος (οξυζενέ) και ιωδιούχο υδροδιαλυτό αντισηπτικό διάλυμα. Η χρήση αντισηπτικής σκόνης είναι αμφιλεγόμενης αποτελεσματικότητας και καλύτερα να μη χρησιμοποιείται.

••• Επιδένουμε το τραύμα με αποστειρωμένη γάζα και επίδεσμο.

••• Είναι φρόνιμο να μη χρησιμοποιούμε βαμβάκι, επειδή κολλάει στην πληγή και είναι δύσκολο να απομακρυνθεί, καθώς και διάφορα εμπειρικά παρασκευάσματα (βούτυρο, κρεμμύδι, τσουκνίδα, μολόχα κ.λπ.) που, εκτός από τον κίνδυνο επιμόλυνσης του τραύματος, θα είναι επώδυνα στην απομάκρυνσή τους

Η αιμόσταση, δηλαδή το σταμάτημα τυχόν αιμορραγίας, συνήθως με απλή πίεση του τραύματος επιτυγχάνεται σε διάστημα 2-3 λεπτών. Εάν η ροή του αίματος είναι σημαντική και επιμένει έπειτα από 6-7 λεπτά, χρειάζεται πιεστική επίδεση του τραύματος και η αντιμετώπιση του τραυματισμού να γίνει από γιατρό.

Τα είδη τραυμάτων και η φροντίδα

Όσον αφορά στις εκδορές, αρκεί η περιποίηση που αναφέρθηκε πριν, για την απολύμανση. Η επούλωση έρχεται περίπου σε διάστημα 5-7 ημερών, εκτός και αν υπάρχει έλλειμμα δέρματος και επούλωση κατά β΄ σκοπό, οπότε διαρκεί 10-12 ημέρες.
Εάν πρόκειται για θλαστικό τραύμα τις περισσότερες φορές χρειάζεται συρραφή. Με τη συρραφή επιτυγχάνεται η επούλωση κατά α’ σκοπό και αποφυγή δύσμορφης ουλής. Τα τραύματα από τέμνον όργανο (π.χ. ψαλίδι) είναι καλό να ελέγχονται από ιατρό, γιατί ειδικά στα άκρα υπάρχει η πιθανότητα διατομής τενόντων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν κινητικά προβλήματα.

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται σε τραύματα από γυαλί και ξύλα, που, παρά τη μικρή πύλη εισόδου, είναι συνήθως βαθιά και χρειάζονται εξειδικευμένη φροντίδα (ανάλογα με την τραυματισμένη περιοχή, έλεγχος κινητικότητας, ακτινολογικός έλεγχος, υπερηχογράφημα).

Βασικό μέλημα είναι η επιβεβαίωση ότι έχουν γίνει όλα τα απαιτούμενα εμβόλια και ειδικότερα αυτό του τετάνου. Εάν το βιβλιάριο υγείας του παιδιού είναι ενημερωμένο, αυτό είναι εύκολο να επιβεβαιωθεί. Επί αμφιβολίας είναι απαραίτητο να γίνουν όλες οι ενέργειες (αντιτετανικός ορός, εμβόλιο τετάνου) ως επί μη εμβολιασμένου ατόμου ανεξάρτητα από το αν ο τραυματισμός έγινε σε καθαρό ή βρόμικο περιβάλλον. Η κάλυψη με αντιβίωση του τραυματισμένου παιδιού εξατομικεύεται. Σημασία έχει η έγκαιρη αντιμετώπιση του τραύματος (εντός 5-6 ωρών). Είναι προφανές ότι η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής πρέπει να γίνεται από ιατρό.

Τα τραύματα από δάγκωμα, είτε ανθρώπου είτε κατοικίδιου ζώου, θα πρέπει να θεωρούνται πάντα επιμολυσμένα. Σε αυτά, εκτός από την αντισηψία και τον έλεγχο για τα απαιτούμενα εμβόλια, θα πρέπει να χορηγούνται αντιβιοτικά ευρέως φάσματος. Στη στοματική κοιλότητα σαπροφυτούν πολλά μικρόβια όπως ο στρεπτόκοκκος, με αποτέλεσμα αυτά τα τραύματα να παρουσιάζουν γρήγορα φλεγμονή. Τα τραύματα αυτά αφήνονται να κλείσουν συνήθως κατά β’ σκοπό.

Είναι απαραίτητο να υπάρχει πάντα στο σπίτι και στο αυτοκίνητο ό, τι χρειάζεται για την παροχή των πρώτων βοηθειών. Θα πρέπει να ελέγχονται οι ημερομηνίες λήξεως των σκευασμάτων και να ανανεώνεται τουλάχιστον κάθε χρόνο το επιδεσμικό υλικό, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συνθήκες αποθήκευσης, ειδικά αν πρόκειται για αυτοκίνητο, δεν είναι οι κατάλληλες.

Μάϊος 2017