Καρκίνος: Οι αλήθειες για τον καρκίνο στο παιδί και στον έφηβο

Ο καρκίνος είναι μια από τις πιο «δύσκολες» ασθένειες, που γίνεται ακόμα «δυσκολότερη» όταν εμφανίζεται σε παιδιά και εφήβους, καθώς αυξάνει και τη ψυχολογική πίεση στις οικογένειες των ασθενών. Το αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, είναι να υπάρχει σε πολλές περιπτώσεις «παραμορφωμένη» εικόνα για τη νόσο. Τι ισχύει, λοιπόν, πραγματικά;

Γράφει η
Ελένη Βασιλάτου – Κοσμίδη
Παιδίατρος Αιματολόγος – Ογκολόγος, Διευθύντρια Ογκολογικού Κέντρου Παίδων & Εφήβων Παίδων ΜΗΤΕΡΑ

Εμφανίζεται καρκίνος στα παιδιά και τους εφήβους;

Υπάρχει, αλλά πολύ σπανιότερα από τον καρκίνο στην ενήλικη ζωή. Μόλις το 1% των περιπτώσεων καρκίνου στον άνθρωπο αφορά σε παιδιά και εφήβους. Ωστόσο, παρά τη σπανιότητα, ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους από νόσο σε παιδιά μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής. Αξίζει να αναφερθεί ότι η κύρια αιτία θανάτου σε αυτές τις ηλικίες είναι τα ατυχήματα. Η πιθανότητα να εμφανίσει καρκίνο ένα παιδί πριν από την ηλικία των 15 χρόνων είναι 0,24% και πριν από την ηλικία των 20 χρόνων 0,35%.

Πώς μπορεί να προληφθεί η νόσος;

Σε αντίθεση με τον καρκίνο στην ενήλικη ζωή, επίσημες οδηγίες και ανιχνευτικός έλεγχος (screening) για τον καρκίνο στα παιδιά και τους εφήβους, δεν υπάρχουν. Ωστόσο συνιστάται η αποφυγή έκθεσης σε ιονίζουσα ακτινοβολία (αξονικές, ακτινογραφίες κ.λπ.) ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης της μητέρας αλλά και αργότερα. Συμβουλές και οδηγίες αποφυγής έκθεσης στον ήλιο, αποφυγής καπνίσματος και επιλογής ενδεδειγμένης διατροφής και άσκησης, προφυλάσσουν από ανάπτυξη καρκίνου στην ενήλικη ζωή. Στα παιδιά και στους εφήβους η ευαισθητοποίηση και η γνώση του παιδιάτρου, του γενικού ή του αγροτικού γιατρού έχουν ως συνέπεια την έγκαιρη διάγνωση, που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για άμεση έναρξη της ενδεδειγμένης αγωγής.

Έχει αυξηθεί η συχνότητα καρκίνου σε παιδιά και εφήβους;

Στις ΗΠΑ έχει διαπιστωθεί γενικά μια αύξηση κατά 0,6%, από το 1975 και μετά, που αφορά σε 4 τύπους καρκίνου, μείωση σε έναν τύπο και ίδια επίπτωση στους υπόλοιπους επτά. Η αύξηση αποδίδεται σε πλέον σύγχρονα διαγνωστικά μέσα και σε παραπομπή σε εξειδικευμένα τμήματα και κλινικές (οπότε και γίνεται καταγραφή περιστατικών).

Ποιος είναι ο ρόλος της κληρονομικότητας;

Σαφής συμμετοχή της κληρονομικότητας, με εξαίρεση το ρετινοβλάστωμα (όγκος του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του οφθαλμού), δεν έχει αποδειχθεί. Υπάρχουν, βεβαίως, ορισμένα «σύνδρομα» κληρονομικά, τα οποία προδιαθέτουν στην ανάπτυξη καρκίνου σε παιδιά και εφήβους (π.χ. σύνδρομο Down, νευροϊνωμάτωση τύπου 1). Σαφής συμμετοχή της κληρονομικότητας καταγράφεται σε λιγότερο από 10% των περιπτώσεων καρκίνου στα παιδιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένες μελέτες που να ενοχοποιούν τους εμβολιασμούς ως πιθανή αιτία και θα πρέπει να ενθαρρύνονται οι γονείς να ακολουθούν τυπικά το προτεινόμενο πρόγραμμα εμβολιασμών.

Ποιες είναι οι πιο συχνές μορφές καρκίνου;

Στα παιδιά συχνότερες μορφές καρκίνου είναι η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (26%), οι όγκοι εγκεφάλου (21%), το νευροβλάστωμα (7%) και το μη Hodgkin λέμφωμα (6%). Στους εφήβους αντίστοιχα είναι το λέμφωμα Hodgkin (15%), ο καρκίνος θυρεοειδούς (11%), οι όγκοι εγκεφάλου (10%) και οι όγκοι όρχεος (8%).

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου σε παιδιά και εφήβους;

Τα συμπτώματα δεν είναι ειδικά και παρατηρούνται σε πολλά νοσήματα της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Ο Σύλλογος Γονιών Παιδιών με Νεοπλασματική Ασθένεια ΦΛΟΓΑ σε συνεργασία με το Ογκολογικό τμήμα του Νοσοκομείου Παίδων Π.&Α. Κυριακού και την υπογράφουσα, έχουν εκδώσει ανάλογο ενημερωτικό φυλλάδιο, όπου τα αρχικά γράμματα των λέξεων παραπέμπουν στα συχνότερα συμπτώματα, στην πρόταση «Μαμά Άρχισε Πάλι Να Με Πονάει»:

• Μάζα (όγκος) σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος.
• Αιμορραγία από το δέρμα ή τα ούλα ή τη μύτη κ.λπ.
• Πυρετός που παρατείνεται, δε σχετίζεται με λοίμωξη ή συνδυάζεται με άλλα ύποπτα συμπτώματα.
• Νευρολογικά συμπτώματα (σπασμοί, πρόβλημα στη βάδιση, πρωινοί έμετοι κ.λπ.).
• Μάτια με διόγκωση, στραβισμό, πρόπτωση, μελανιές κ.λπ.
• Πόνος στα οστά, στο κεφάλι ή σε άλλο σημείο του σώματος.

Πώς αντιμετωπίζεται η νόσος;

Στα παιδιά και στους εφήβους οι περισσότερες μορφές καρκίνου απαντούν στην ενδεδειγμένη θεραπεία. Συνδυασμός χημειοθεραπείας και χειρουργικής παρέμβασης με ή χωρίς ακτινοθεραπεία επιλέγεται με βάση καλά δομημένα θεραπευτικά πρωτόκολλα σε οργανωμένες ειδικές κλινικές υπό την εποπτεία εξειδικευμένης ιατρονοσηλευτικής ομάδας και σε συνεργασία με ψυχολογική υποστήριξη που απευθύνεται τόσο στον πάσχοντα όσο και στην οικογένειά του (γονείς, αδέλφια κ.λπ.).

Ποια είναι τα αποτελέσματα της θεραπείας;

Η πρόγνωση στα παιδιά και τους εφήβους που νόσησαν από καρκίνο είναι καλή. Τέσσερα στα πέντε παιδιά ή εφήβους που νοσούν θεραπεύονται.
Σχετικά πρόσφατα, στις ΗΠΑ κατεγράφησαν 379.000 ιαθέντες από καρκίνο παιδικής και εφηβικής ηλικίας, έτσι ώστε 1/530 νέους ενήλικες ηλικίας 20-39 χρόνων να είναι νικητής στη μάχη του καρκίνου από τον οποίο νόσησε ως παιδί ή έφηβος. Στην Ελλάδα ο σύλλογος ΚΥΤΤΑΡΟ αγκαλιάζει την ομάδα αυτή των νέων ατόμων. Η ομάδα αυτή πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά και υπεύθυνα, έτσι ώστε να προλαμβάνονται, αλλά και να αποτυπώνονται τα πιθανά προβλήματα από την προηγηθείσα νόσο και τη θεραπεία.

Στο Παίδων ΜΗΤΕΡΑ, οι αποθεραπευμένοι νέοι μπορούν να συμμετέχουν στο εξειδικευμένο πρόγραμμα του Ιατρείου Νι.Κα. Μάθετε περισσότερα εδώ

Φεβρουάριος, 2017