Διατροφή: Η σημασία του γάλακτος για παιδιά και εφήβους

Γράφει η
Αίγλη Ζέλλου
Παιδογαστρεντερολόγος, Διευθύντρια Τμήματος Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας Παίδων ΜHTEΡΑ

Το γάλα αναμφισβήτητα πρέπει να έχει κύρια θέση στο διαιτολόγιο των παιδιών και των εφήβων, καθώς (όντας πλούσιο σε βιταμίνες και άλλα στοιχεία) συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη και τη δομή των οστών, στη λειτουργία του μυϊκού συστήματος και της καρδιάς. Ποιες είναι, όμως, οι ανάγκες ανάλογα με την ηλικία και τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς;

Το γάλα αγελάδος είναι σημαντικό για τα παιδιά και τους εφήβους, καθώς αποτελεί την κυριότερη πηγή ασβεστίου στην καθημερινή διατροφή, κάτι που είναι σημαντικό για την ανάπτυξη και τη δομή των οστών και των δοντιών. Το ασβέστιο, εκτός από το ρόλο του στη δομή των οστών, είναι σημαντικό και για τη λειτουργία του μυϊκού συστήματος και της καρδιάς. Ένα ποτήρι γάλα περιλαμβάνει 286 mg ασβεστίου, σχεδόν το1/2-1/3 της καθημερινής προτεινόμενης ποσότητας ασβεστίου που χρειάζεται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

Εκτός από το ασβέστιο, το γάλα περιέχει πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, φώσφορο, κάλιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, βιταμίνη Α, βιταμίνη Β12 και Β6. Ο ψευδάργυρος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τα παιδιά γιατί βοηθά στη σωστή σωματική και νοητική ανάπτυξη, ενώ οι βιταμίνες Β6 και Β12 βοηθούν στη σωστή ανάπτυξη του νευρικού συστήματος. Επιπλέον, όταν το γάλα αγελάδος είναι εμπλουτισμένο με βιταμίνη D, εξασφαλίζει την καθημερινή πρόσληψη της βιταμίνης αυτής ακόμα και τους χειμερινούς μήνες, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού η σύνθεση της βιταμίνης D γίνεται στο δέρμα έπειτα από έκθεση του παιδιού στον ήλιο. Η βιταμίνη D βοηθά στην καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου και στη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Τα βασικά σημεία

Πότε πρέπει να δίνουμε φρέσκο γάλα αγελάδος στα παιδιά;

Το φρέσκο γάλα αγελάδος δεν συνιστάται σε βρέφη κάτω του 1 έτους, γιατί στερείται τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται στο μητρικό γάλα και στα ειδικά τροποποιημένα γάλατα σε σκόνη. Όμως, από το πρώτο έτος και μετά μπορεί να χορηγηθεί σταδιακά πλήρες γάλα αγελάδος (3,5% σε λιπαρά), ενώ από το δεύτερο έτος ζωής μπορεί να χορηγηθεί και ημιαποβουτυρωμένο γάλα, δηλαδή περιεκτικότητας 1,5%- 2% σε λιπαρά.

Το ημιαποβουτυρωμένο γάλα, επειδή είναι χαμηλό σε λιπαρά, δεν μπορεί να χορηγηθεί σε παιδιά μικρότερα των 2 ετών, γιατί το λίπος που περιέχει δεν είναι αρκετό για τη σωστή ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος, που επιτελείται κυρίως στα πρώτα δύο χρόνια ζωής. Κατά τη σχολική και εφηβική ηλικία, τα παιδιά πρέπει να συνεχίζουν να πίνουν γάλα με 1,5%-2% λιπαρά και να αποφεύγουν το γάλα με 0% λιπαρά, αφού η ανάπτυξη του εγκεφάλου συνεχίζει και για πολλά χρόνια.

Πόσο γάλα πρέπει να καταναλώνουν τα παιδιά ημερησίως;

Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αμερικανικής Παιδιατρικής Ακαδημίας, τα παιδιά 2-4 ετών θα πρέπει να καταναλώνουν 2 μερίδες γαλακτοκομικών ημερησίως, ενώ τα παιδιά 4-8 ετών θα πρέπει να καταναλώνουν 2-3 μερί- δες ημερησίως. Από την ηλικία των 9-18 ετών και λόγω της αύξησης της ταχύτητας ανάπτυξης και του ύψους, τα παιδιά θα πρέπει να προσλαμβάνουν περισσότερο ασβέστιο και συνεπώς οι συνιστώμενες μερίδες αυξάνονται σε 3-4 ημερησίως.

Τι σημαίνει διατροφικά μία μερίδα γαλακτοκομικών;

Ένα ποτήρι 250 ml γάλα ή 30 γρ. τυρί τοστ (γραβιέρα ή κασέρι) ή 2 κουταλιές της σούπας μαλακό άσπρο τυρί (ανθότυρο, μυζήθρα ή κατίκι), 1 κεσεδάκι 200 gr γιαούρτι, είναι ισοδύναμα με μία μερίδα γαλακτοκομικών. Σε περίπτωση που το παιδί αρνείται να πιει γάλα, οι γονείς μπορεί να χορηγήσουν γάλα με μικρή ποσότητα κακάο (1 κουταλάκι του γλυκού σε 250 ml γάλα) ή σε συνδυασμό με φρέσκα φρούτα (1 μερίδα φρούτο σε 250 ml γάλα) σε μορφή σπιτικού milk shake. Η μικρή αύξηση ζάχαρης που περιέχεται στο γάλα σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν επιβαρύνει ιδιαίτερα το παιδί και φαίνεται από πρόσφατες μελέτη στις ΗΠΑ ότι αυξάνει σημαντικά τη δεκτικότητα του γάλατος, διασφαλίζοντας τη λήψη του ασβεστίου και των άλλων θρεπτικών συστατικών που το παιδί ειδάλλως δεν θα έπαιρνε.

Για να επιτευχθεί η συστηνόμενη ποσότητα γάλακτος την ημέρα είναι σημαντικό να περιλαμβάνεται γάλα στο πρωινό γεύμα και να προσφέρεται και στα σχολεία. Σύμφωνα με οδηγία του Υπουργείου Υγείας και του ΕΦΕΤ, από το 2013 ημιαποβουτυρωμένο γάλα (όχι πλήρες) ή γάλα συνδυασμένο με φρέσκα φρούτα συνιστάται να προσφέρεται και στις καντίνες των σχολείων της χώρας μας.

Είναι αλήθεια ότι το γάλα παχαίνει;

Στην Ευρώπη φαίνεται ότι όλο και περισσότερα παιδιά άνω των 2 ετών καταναλώνουν φρέσκο γάλα. Αντίθετα, πολλά παιδιά σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες δε συμπληρώνουν την απαιτούμενη ποσότητα γάλακτος, και ειδικά τα κορίτσια στην εφηβεία, καθώς θεωρούν ότι το γάλα παχαίνει.

Σε αντίθεση, όμως, με την ανησυχία που υπήρχε αρχικά ότι τα γαλακτοκομικά συνεισφέρουν στην παιδική παχυσαρκία, τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ κατανάλωσης γαλακτοκομικών και αυξημένης μάζας σώματος (BMI). Μια πρόσφατη μελέτη από την Πορτογαλία έδειξε πως όσα παιδιά έπιναν τουλάχιστον 2 ποτήρια γάλα τη μέρα, είχαν μικρότερα ποσοστά κοιλιακής παχυσαρκίας σε σχέση με αυτά που έπιναν λιγότερο γάλα.

Συνεπώς, το γάλα έχει ιδιαίτερα υψηλή διατροφική αξία για τα παιδιά και τους εφήβους και πρέπει να περιλαμβάνεται στο καθημερινό διαιτολόγιό τους. Επίσης, αν οι γονείς πίνουν γάλα, τότε και τα παιδιά ακολουθούν και μαθαίνουν να συμπεριλαμβάνουν το γάλα στην καθημερινή διατροφή τους, μια συνήθεια που διαρκεί και συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή τους.

Δεκέμβριος, 2016