Εγκυμοσύνη: Ο πελαργός ξανάρχεται…

Οι οικογένειες με πολλά παιδιά είναι μια πολύ όμορφη κοινωνική εικόνα, με πολλές παιδικές φατσούλες, χαμόγελα και όμορφες στιγμές. Πως αισθάνεται όμως το παιδί κάθε φορά που προστίθεται κάποιο καινούριο μέλος στην οικογενειακή δομή;

Γράφει η
Ελίνα Γκίκα
Κλινική Ψυχολόγος / Ψυχοθεραπεύτρια Γενικής, Μαιευτικής- Γυναικολογικής Κλινικής και ΠΑΙΔΩΝ ΜΗΤΕΡΑ

Η απόφαση για ένα δεύτερο παιδί όταν είναι συνειδητή και προγραμματισμένη δεν είναι πάντα εύκολη. Πολλές φορές οι γονείς παρακινούνται και παίρνουν την απόφαση για ένα δεύτερο παιδί επειδή το πρωτότοκο παιδί ζητά επίμονα παρέα για να παίζει. Γιατί φυσικά το παιδί φαντάζεται ότι θα προστεθεί ξαφνικά ένα παιδί στην ηλικία του ή ότι θα μεγαλώσει μαγικά γρήγορα για να παίζει μαζί του. Φυσικά τα πράγματα δε συμβαίνουν ακριβώς έτσι ή και καθόλου έτσι. Για το λόγο αυτό η απόφαση της διεύρυνσης της οικογένειας θα πρέπει να πηγάζει αποκλειστικά από την επιθυμία του ζεύγους.

Τα αδέλφια, και οι αδελφικές σχέσεις είναι ένα θέμα που απασχόλησε την επιστήμη της Ψυχολογίας. Τα αδέλφια παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου, τη διαμόρφωση της υποκειμενικής σκέψης, αλλά και την διαμόρφωση της έννοιας του «κοινωνικού δεσμού».

Σε ψυχικό επίπεδο, το πρωτότοκο παιδί αναγκάζεται να μοιραστεί την αγάπη των γονέων με κάποιο άλλο ισότιμο μέλος και αυτό είναι σε κάθε περίπτωση ψυχοφθόρο. Το πρωτότοκο παιδί αισθάνεται να εκθρονίζεται από τον ερχομό του δεύτερου παιδιού και ζητά να ξαναβρεί την θέση του, δίνοντας “μάχες”, “διπλωματικές” ή μη. Ανάλογα με τη διαφορά ηλικίας που υπάρχει μεταξύ των αδελφών, το πρωτότοκο παιδί μάχεται για να διατηρήσει προνόμια υλικά αλλά και συναισθηματικά από τους γονείς αλλά και από το εν γένει οικογενειακό περιβάλλον (θείους, θείες, παππούδες, γιαγιάδες). Σε περίπτωση που δεν καταφέρει να “σώσει τον κόσμο του”, ή για να το εκφράσουμε διαφορετικά, αν δεν καταφέρει να υπάρξουν οι λιγότερες αλλαγές (στα παιδιά της προσχολικής αλλά και σχολικής ηλικίας δεν αρέσουν οι αλλαγές σε κάθε επίπεδο) το παιδί αισθάνεται απελπισμένο, λυπημένο και πολλές φορές έχουμε την εικόνα ενός θλιμμένου παιδιού που εκφράζει μελλοντικά τη δυσφορία αυτή σε μελλοντικές δυσκολίες που θα προκύψουν. Είναι πολύ πιθανόν να γίνει ένα παιδί με εσωστρεφή, μη δοτικό και “παθητικό” χαρακτήρα. Αν η ιδιοσυγκρασία του παιδιού είναι πιο δυναμική, έχουμε την εικόνα ενός παιδιού που “γκρινιάζει” πιθανόν, διεκδικεί συνεχώς, με μάχιμο και ανταγωνιστικό χαρακτήρα.

Αναφορικά με το δεύτερο παιδί, δεν είναι ποτέ μόνο του, αλλά βρίσκεται πάντα αντιμέτωπο με το μεγαλύτερο παιδί. Αυτή η μόνιμη εικόνα που έχει μπροστά του, ενός μεγαλύτερου και συνεπώς πιο δυνατού αδελφιού, καλλιεργεί το συναίσθημα του ανταγωνισμού. Αν καταφέρει να συναγωνιστεί το μεγαλύτερο αδελφάκι του, τότε δημιουργείται ένας εξαιρετικός χαρακτήρας. Σε περίπτωση που αποτύχει και δεν είναι ικανό, για παράδειγμα, να συναγωνιστεί το μεγαλύτερο παιδί στο παιχνίδι αλλά και στις δραστηριότητες και εργασίες της ηλικίας του, θλίβεται, απελπίζεται και περνά δύσκολες στιγμές.

Το τρίτο παιδί (ή το τελευταίο παιδί της οικογένειας) οφείλει να παλέψει για μια θέση στον ήλιο. Αλλά έχει το πλεονέκτημα ότι δεν έχει κάποιον που έπεται. Το γεγονός αυτό του δημιουργεί το συναίσθημα της υπεροχής, και αν είναι ικανό, ξεπερνά συχνά το πρωτότοκο παιδί της οικογένειας με την έννοια της σημαντικότητάς του. Αν δεν είναι ικανό και η ιδιοσυγκρασία του δεν είναι τόσο δυναμική, κρύβεται συχνά από το γεγονός ότι υπήρξε πολύ χαϊδεμένο, βρίσκει δικαιολογίες για να αποφεύγει τις ευθύνες και δημιουργεί έναν χαρακτήρα οκνηρό ή/και ναρκισσιστικό.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αναφέρουμε την έννοια της “μοναδικότητας” του κάθε ανθρώπου, αλλά και το σημαντικό ρόλο των γονέων στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Θα πρέπει να υπάρχει ίση και δίκαιη μεταχείριση και να διατηρούνται ισορροπίες. Η ψυχική ενέργεια αλλά και ισορροπία του κάθε ατόμου ξεχωριστά αλλά και της οικογενειακής δομής ιδιαίτερα είναι πολύ σημαντικές έννοιες, σε μια κοινωνία όπου εξελίσσεται καθημερινά με ραγδαίους ρυθμούς.