Κυτταρομείωση: η χειρουργική λύση για τον καρκίνο στο περιτόναιο

Γράφει ο
Κωνσταντίνος Στάμου
Γενικός Χειρουργός
Διευθυντής Β΄ Χειρουργικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ
Αναπλ. Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας ΜΗΤΕΡΑ

Πολύ σημαντικά δεδομένα από πρόσφατες κλινικές μελέτες απέδειξαν ότι η περιτοναϊκή καρκινωμάτωση μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά δίνοντας ελπίδες σε ασθενείς που μέχρι σήμερα αποζητούσαν μόνο παρηγορική θεραπεία.

Η Γαλλική μελέτη PRODIGE 7 έδειξε τριπλασιασμό της επιβίωσης συγκριτικά με παλιότερα πρωτόκολλα αντιμετώπισης σε ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου και επέκταση στο περιτόναιο. Από την Ισπανία, μελέτη φάσης ΙΙΙ, έδειξε επίσης σημαντική αύξηση στο χρονικό διάστημα που οι ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου και επέκταση στο περιτόναιο είναι ελεύθεροι από καρκίνο. Πλέον, στις επίσημες οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Παθολόγων-Ογκολόγων (ASCO) η κυτταρομειωτική χειρουργική προτείνεται σε επιλεγμένες περιπτώσεις ασθενών με περιτοναϊκή καρκινωμάτωση από καρκίνο παχέος εντέρου.

Τι είναι όμως η περιτοναϊκή καρκινωμάτωση;

Φανταστείτε την κοιλιά του ανθρώπου και τα σπλάχνα του σαν ένα δωμάτιο με τα έπιπλα του. Φανταστείτε τώρα ότι όλα καλύπτονται από ένα λεπτό σεντόνι. Αυτό είναι το περιτόναιο και όταν ο καρκίνος ξεφύγει από τα όρια ενός σπλάχνου μπορεί να απλωθεί στην επιφάνεια του περιτοναίου με μικρές μάζες που ονομάζονται «εμφυτεύσεις ή περιτοναϊκές μεταστάσεις». Αυτή η κατάσταση που ονομάζεται «περιτοναϊκή καρκινωμάτωση» ήταν για πολλές δεκαετίες ένδειξη τελικού σταδίου της ασθένειας και χωρίς ελπίδες θεραπείας.

Σήμερα μετά από κλινικές μελέτες πολλών ετών και με την πρόοδο της ογκολογίας, οι ασθενείς με περιτοναϊκή καρκινωμάτωση αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη αισιοδοξία. Τα καλά αποτελέσματα προκύπτουν, κυρίως διότι μπορούμε να επιλέξουμε σωστά τους ασθενείς, που θα οδηγηθούν στο χειρουργείο αλλά και στην  εξέλιξη της κυτταρομειωτικής χειρουργικής.

Τι είναι η κυτταρομειωτική χειρουργική;

Η κυτταρομειωτική χειρουργική μπορεί να ελευθερώσει τον ασθενή από το φορτίο του καρκίνου και σε συνδυασμό με τη συστηματική χημειοθεραπεία, να του δώσει χρόνο, ποιότητα ζωής ακόμη και ίαση. Πρόκειται για συνδυασμό χειρουργικών τεχνικών που οδηγούν στην εκρίζωση όλων των εστιών καρκίνου που υπάρχουν στο περιτόναιο. Η κυτταρομειωτική χειρουργική απαιτεί ειδική εκπαίδευση, αφοσίωση και εμπειρία από ολόκληρη τη χειρουργική και αναισθησιολογική ομάδα και γίνεται πάντα μετά από συμβούλιο με παθολόγο-ογκολόγο.

Είναι επικίνδυνη η κυτταρομειωτική χειρουργική;

Η κυτταρομείωση είναι πράγματι ένα μεγάλο χειρουργείο αλλά δεν είναι ένα επικίνδυνο χειρουργείο. Επικίνδυνος είναι ο καρκίνος και όχι η θεραπεία του. Ομάδες με καλά εκπαιδευμένα και σταθερά μέλη σε τριτοβάθμια νοσοκομεία έχουν αποδείξει ότι μπορούν να ολοκληρώσουν τις επεμβάσεις με μικρή πιθανότητα μετεγχειρητικών προβλημάτων και εξασφαλίζοντας καλή πορεία στον ασθενή.

Ποιος ασθενής είναι υποψήφιος για αυτή τη θεραπεία;

Οι μορφές καρκίνου που εμφανίζουν συχνότερα το φαινόμενο της περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης είναι ο καρκίνος της σκωληκοειδούς απόφυσης (ψευδομύξωμα), ο καρκίνος του παχέος εντέρου, το μεσοθηλίωμα του περιτοναίου, και ο καρκίνος των ωοθηκών. Προϋπόθεση για την εφαρμογή της κυτταρομείωσης είναι ο καρκίνος να αφορά μόνο το περιτόναιο, χωρίς να υπάρχουν παράλληλα πολλαπλές μεταστάσεις στο συκώτι ή στους πνεύμονες. Όταν αποφασίζεται από το ογκολογικό συμβούλιο, και μετά από προσεκτική εκτίμηση της κατάστασης του ασθενούς, προτείνουμε τη λύση της κυτταρομείωσης που συχνά συνοδεύεται από Διεγχειρητική Υπέρθερμη Ενδοπεριτοναϊκή Χημειοθεραπεία (HIPEC). Με την HIPEC, μέσω ενός ειδικού κυκλοφορητή, γίνεται πλύση της κοιλίας με χημειοθεραπευτικά φάρμακα σε υψηλή θερμοκρασία. Η συμπληρωματική αυτή θεραπεία, στοχεύει στην καταστροφή των καρκινικών κυττάρων που παραμένουν σε επαφή με τα σπλάχνα.

Πως γίνεται η προεγχειρητική εκτίμηση του ασθενούς;

Πριν παρθεί οποιαδήποτε απόφαση για θεραπεία, απαιτείται η σωστή σταδιοποίηση του ασθενούς. Η σταδιοποίηση είναι η αποτύπωση με σύγχρονες απεικονιστικές τεχνικές της έκτασης του καρκίνου αλλά και η προσπάθεια κατανόησης της βιολογικής συμπεριφοράς του. Η σταδιοποίηση περιλαμβάνει αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες, PET scan και πολύ συχνά τη διαγνωστική λαπαροσκόπηση. Η διαγνωστική λαπαροσκόπηση γίνεται ως χειρουργείο μιας ημέρας και είναι πολύτιμη για την εκτίμηση της έκτασης του καρκίνου στο περιτόναιο. Επιτρέπει τη λήψη βιοψιών που προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες και μπορεί έτσι να καθοριστεί το πρωτόκολλο θεραπείας του ασθενούς. Η διαγνωστική λαπαροσκόπηση μπορεί να επισπεύσει το οριστικό χειρουργείο ή να οδηγήσει τον ασθενή αρχικά σε χημειοθεραπεία και στη συνέχεια σε επέμβαση. Η τελική απόφαση θα ληφθεί από το ογκολογικό συμβούλιο.

Πότε προηγείται η χημειοθεραπεία της κυτταρομείωσης;

Πολύ συχνά, το πρωτόκολλο θεραπείας απαιτεί τη χορήγηση χημειοθεραπείας πριν την επέμβαση κυτταρομείωσης. Αυτό γίνεται ώστε να φθάσει ο ασθενής στο χειρουργείο με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες αλλά και για να δοθεί χρόνος ώστε να εκτιμήσουμε τη βιολογική συμπεριφορά του καρκίνου. Έτσι, έχουμε τη σειρά χημειοθεραπεία – χειρουργείο – χημειοθεραπεία στοχεύοντας στην τελική θεραπεία.

Τι να περιμένει ο ασθενής με περιτοναϊκή καρκινωμάτωση;

Οι ασθενείς που έρχονται αντιμέτωποι με τη διάγνωση του προχωρημένου καρκίνου έχουν να αντιμετωπίσουν μερικές άμεσες αλλαγές στη ζωή τους. Ο τρόπος να τα καταφέρουν είναι να τους προσφερθεί η μεγαλύτερη δυνατή υποστήριξη από ιατρούς και νοσηλευτές, το σύστημα υγείας αλλά και το στενό τους περιβάλλον. Η χειρουργική και νοσηλευτική ομάδα του ΜΗΤΕΡΑ προσφέρει υψηλού επιπέδου ιατρικές και νοσηλευτικές υπηρεσίες και στέκεται δίπλα στον ασθενή στην δύσκολη περίοδο της θεραπείας.

Η κυτταρομειωτική χειρουργική σε συνδυασμό με την ενδοπεριτοναϊκή χημειοθεραπεία (HIPEC) προσφέρεται στο ΜΗΤΕΡΑ από την ομάδα του χειρουργού κ. Στάμου που διαθέτει την εκπαίδευση, την εμπειρία αλλά και όλον τον απαραίτητο εξοπλισμό για τις απαιτητικές αυτές επεμβάσεις.