Κοχλιακά εμφυτεύματα: Ένα μοναδικό ιατρικό επίτευγμα

Γράφει ο
Κωνσταντίνος  Γ. Χρηστίδης
Ωτορινολαρυγγολόγος, Δ/ντής Ωτοχειρουργικού Τμήματος ΩΡΛ Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Η βαρηκοΐα ή η πλήρης κώφωση αντιμετωπίζονται πλέον απόλυτα με τα κοχλιακά εμφυτεύματα, τα οποία καταφέρνουν να αποκαθιστούν την αίσθηση της ακοής –μια ξεχωριστή πρωτιά για την επιστημονική έρευνα. Ποιοι, όμως, μπορούν να επωφεληθούν από αυτά και με ποιον τρόπο;

Το κοχλιακό εμφύτευμα (ΚΕ) είναι μια ηλεκτρονική συσκευή, η οποία προσφέρει την αίσθηση του ήχου σε άτομα με σοβαρού βαθμού νευροαισθητήριο βαρηκοΐα ή πλήρη κώφωση.

Σε αντίθεση με τα ακουστικά βαρηκοΐας που απλώς ενισχύουν τον ήχο, τα ΚΕ παρακάμπτουν τα κατεστραμμένα αισθητηριακά κύτταρα του έσω ωτός και ερεθίζουν απ’ ευθείας τις απολήξεις του ακουστικού νεύρου, έτσι ώστε ο εγκέφαλος λαμβάνει ηλεκτρικά σήματα, τα οποία ερμηνεύει ως ομιλία, μουσική κ.λπ. Το ΚΕ είναι η μόνη ανθρώπινη επινόηση και κατασκευή, η οποία υποκαθιστά αίσθηση στο ανθρώπινο σώμα.

Αν και οι πρώτες προσπάθειες για ηλεκτρικό ερεθισμό του ακουστικού νεύρου έγιναν στο τέλος της δεκαετίας του 1950, η ευρεία εξέλιξη και διάδοση των ΚΕ ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980. Σήμερα περίπου 500.000 άτομα παγκοσμίως φέρουν ΚΕ.

Τι είναι

Το ΚΕ αποτελείται από δύο τμήματα: το εξωτερικό, το οποίο έχει συνήθως μορφή οπισθοωτιαίου ακουστικού, και το εσωτερικό, που τοποθετείται με χειρουργική επέμβαση κάτω από το δέρμα και μέσα στον κοχλία του έσω ωτός.

• Το εξωτερικό τμήμα περιέχει μια μπαταρία, ένα ή περισσότερα μικρόφωνα για να συλλαμβάνουν τον ήχο, ένα μικροεπεξεργαστή που μετατρέπει τα ηχητικά κύματα σε ψηφιακά σήματα και ένα πηνίο-πομπό, αποστολή του οποίου είναι η μετάδοση των ηλεκτρικών σημάτων δια μέσου του δέρματος στον εσωτερικό δέκτη με τη μορφή ραδιοκυμάτων.
• Το εσωτερικό τμήμα αποτελείται από έναν δέκτη – διεγέρτη και έναν μικροσκοπικό φορέα ηλεκτροδίων, που εμφυτεύεται στον κοχλία του έσω ωτός. Ο δέκτης – διεγέρτης υποδέχεται τα ψηφιακά σήματα, τα αποκωδικοποιεί και τα μετατρέπει σε μικρά ηλεκτρικά ερεθίσματα, τα οποία εν συνεχεία διοχετεύονται στα ηλεκτρόδια και ερεθίζουν διάφορες περιοχές του ακουστικού νεύρου.

Ενδείξεις για κοχλιακή εμφύτευση έχουν τα άτομα που λόγω σημαντικά ελαττωμένης ακοής δεν έχουν ικανοποιητική επικοινωνία και αδυνατούν να βοηθηθούν με συμβατικά ακουστικά.

Υποψήφιοι για εμφύτευση είναι αφενός παιδιά και ενήλικες που έχουν χάσει την ακοή τους μετά την ανάπτυξη της ομιλίας (μεταγλωσσικοί ασθενείς), αφετέρου παιδιά με σοβαρή βαρηκοΐα ή κώφωση κατά τη γέννηση. Σε αυτές τις περιπτώσεις η διάγνωση της βαρηκοΐας θα πρέπει να γίνεται αμέσως μετά τη γέννηση του παιδιού, διότι η ωρίμανση του κέντρου της ακοής στον εγκέφαλο και η φυσιολογική ανάπτυξη της ακουστικής οδού γίνεται κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών της ζωής και εξαρτάται από τα λαμβανόμενα ακουστικά ερεθίσματα. Δεδομένου ότι η διαδικασία αυτή ολοκληρώνεται σχεδόν στην ηλικία των 6 ετών, θα πρέπει σε αυτό το κρίσιμο διάστημα να μη χάνεται πολύτιμος χρόνος και να αντιμετωπίζεται η έλλειψη ακοής.

Η αντιμετώπιση γίνεται αρχικά με ακουστικά και, εφόσον αυτά δεν είναι αποτελεσματικά, συνιστώνται κοχλιακά εμφυτεύματα ακόμη και σε ηλικία κάτω των 12 μηνών.

Οι ενδείξεις και η επέμβαση

Ο καθορισμός της ένδειξης, καθώς και ο προεγχειρητικός έλεγχος γίνονται κατά κύριο λόγο από τον ακοολόγο και τον χειρουργό – ωτορινολαρυγγολόγο με πείρα σε τοποθέτηση κοχλιακών εμφυτευμάτων. Σημαντική είναι, όμως, η συμμετοχή και άλλων ειδικοτήτων στον σχηματισμό ομάδας, η οποία θα υποστηρίξει τη μετεγχειρητική παρακολούθηση και εκπαίδευση για την αποκατάσταση της ακοής και της ομιλίας στους ασθενείς. Η τοποθέτηση του κοχλιακού εμφυτεύματος γίνεται με γενική αναισθησία, με μία τομή πίσω από το πτερύγιο. Η συνηθισμένη διάρκεια της επέμβασης είναι περίπου 2 ώρες και ο ασθενής στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σε θέση να βγει από το νοσοκομείο την επομένη. Οι επιπλοκές που μπορεί να παρουσιαστούν δεν είναι συχνές και δεν διαφέρουν από τις παρατηρούμενες σε άλλες ωτοχειρουργικές επεμβάσεις.

Το ΜΗΤΕΡΑ

Στην ΩΡΛ Κλινική του Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ δημιουργήθηκε πρόσφατα Τμήμα Κοχλιακών Εμφυτευμάτων, στο οποίο γίνεται ο απαιτούμενος πλήρης ακοολογικός έλεγχος, καθώς και η τοποθέτηση κοχλιακών εμφυτευμάτων στους ασθενείς εκείνους που πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις. Κατά την πρώτη ανακοίνωση της δημιουργίας του Τμήματος, ο καθηγητής κ. Ιάκωβος Πετμεζάκης, Διευθυντής της ΩΡΛ Κλινικής του Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Σήμερα τα κοχλιακά εμφυτεύματα αποτελούν μια εντυπωσιακή ανακάλυψη της ιατρικής, που για πρώτη φορά κατάφερε να αποκαταστήσει μια αίσθηση, την ακοή, που χάθηκε ή δεν υπήρχε ποτέ».