Ηλίαση. Τι πρέπει να γνωρίζουμε;

Γράφει η
Αναστασία Παπαδαυίδ
Παθολόγος, Συνεργάτις ΜΗΤΕΡΑ

Τι είναι η ηλίαση;

Η ηλίαση ( υπερθερμία) είναι μια παθολογική κατάσταση που μπορεί να προκύψει, μετά από παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, συνήθως τους καλοκαιρινούς μήνες ή σε θερμά κλίματα. Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του θερμοκρασία (περίπου 37 βαθμούς Κελσίου), με τη βοήθεια θερμορρυθμιστικών μηχανισμών που βρίσκονται στον υποθάλαμο( εγκέφαλος).

Σε υψηλές θερμοκρασίες το σώμα αποβάλλει θερμότητα περιορίζοντας τις καύσεις του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αγγειοδιαστολή των μικρών αγγείων, την εφίδρωση( ιδρώτας) και τη γρήγορη αναπνοή. Η αποβολή θερμότητας γίνεται με αγωγή , με ακτινοβολία και με εξάτμιση. Κατά την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί του σώματος υφίστανται κόπωση. Ο οργανισμός παράγει ή αποκτά περισσότερη θερμότητα από ότι μπορεί να ελέγξει. Αυτός είναι κυρίως ο λόγος που στις περιπτώσεις ηλίασης παρουσιάζεται πυρετός.

Προδιαθεσικοί παράγοντες & άτομα υψηλού κινδύνου

Συνήθως τα άκρα των ηλικιών, βρέφη και ηλικιωμένοι, επηρεάζονται περισσότερο. Άτομα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα και που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή πρέπει να συμβουλεύονται τον ιατρό τους καθώς μερικά φάρμακα έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν τη θερμοκρασία του σώματος. Έτσι, η ηλικία άνω των 65,η καρδιακή ανεπάρκεια, η παχυσαρκία, η χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων, η χρήση κάποιων αντικαταθληπτικών, αντιπαρκινσονικών και αντισταμινικών φαρμάκων (αντιαλλεργικά) αποτελούν σοβαρούς παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση της ηλίασης.
Τέλος, απροπόνητοι αθλητές σε μεγάλη κόπωση (μαραθώνιος) καθώς και εργάτες κάτω από υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος διατρέχουν υψηλό κίνδυνο.

Συμπτώματα

Στην ηλίαση το σώμα υπερθερμαίνεται και παράγει περισσότερο ιδρώτα από το κανονικό (μηχανισμός ψύξης του σώματος). Όταν το σώμα δεν είναι πλέον σε θέση να παράγει τον ιδρώτα που απαιτείται, η θερμοκρασία αρχίζει να αυξάνεται.
Το πρώτο σύμπτωμα που παρατηρείται είναι η ερυθρότητα του δέρματος. Στην ήπια ηλίαση μπορούν να παρατηρηθούν εμβοές στα αυτιά, πονοκέφαλος και ναυτία, ταχυκαρδία, ταχύπνοια και μυδρίαση (διαστολή της κόρης των ματιών).

Σε σοβαρότερης μορφής ηλίαση, παρατηρείται έντονη κεφαλαλγία , αδυναμία, και πιθανή απώλεια ή διαταραχή της συνείδησης . Συχνό είναι και το αίσθημα λιποθυμίας ή ζάλης. Σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται φουσκάλες στο δέρμα. Παρατηρείται επίσης γενική κατάπτωση, ίλιγγος, και πυρετός ( 38-39 βαθμούς Κελσίου).

Στη σοβαρή ηλίαση που είναι και μια ξεχωριστή οντότητα και ονομάζεται θερμοπληξία, συνήθως έχουμε απώλεια συνείδησής, ερυθρότητα αλλά και ωχρότητα προσώπου. Μπορεί να εκδηλωθούν σπασμοί, παραισθήσεις και παραλήρημα. Αρκετές φορές υπάρχει ακούσια ούρηση και αφόδευση. Υπάρχει υψηλός πυρετός και η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να φτάσει στους 41 βαθμούς Κελσίου.

Σε αντίθεση με τις ηπιότερες μορφές παρατηρείται ανιδρωσία και μύση (συστολή της κόρης των ματιών). Εάν δεν αντιμετωπιστεί η σοβαρή ηλίαση το συντομότερο, μπορεί να προκύψουν εγκεφαλικές βλάβες. Η θνητότητα στο στάδιο αυτό είναι περίπου 30%

Πρόληψη

Να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο, ειδικά στις ώρες 10.30- 17.00
Αναζήτηση σκιερών και δροσερών τόπων, ελαφρύ ντύσιμο και ανοιχτόχρωμα ρούχα
Οπωσδήποτε καπέλο και γυαλιά ηλίου
Χρήση αντηλιακού πολλές φορές και με υψηλό δείκτη προστασίας (δε μας προφυλάσσει από την ηλίαση αλλά από τα εγκαύματα)
Άφθονη λήψη υγρών σε τακτά χρονικά διαστήματα
Σε έντονη εφίδρωση, λήψη αλατιού για να κρατηθεί το επίπεδο των ηλεκτρολυτών στον οργανισμό.
Αποφυγή οινοπνευματωδών ποτών
Ελαφριά γεύματα με πολλά φρούτα και λαχανικά
Όχι βαριά σωματική εργασία σε ζεστούς χώρους, αποφυγή μεγάλων διαδρομών με μέσα μαζικής μεταφοράς
Ιατρική συμβουλή για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας.

Πρώτες βοήθειες & Θεραπεία

Αρχικά, η απομάκρυνσή από τον ήλιο είναι το σημαντικότερο.
Ο πάσχων από ηλίαση πρέπει να παραμένει σε δροσερό μέρος, να απαλλαχθεί από στενά ρούχα, να πιεί υγρά (χωρίς ζάχαρη) και να λάβει αντιπυρετικά σε περίπτωση πυρετού. Συνήθως η τοποθέτηση κρύας κομπρέσας στον αυχένα βοηθάει στην πτώση της θερμοκρασίας.
Ένα δροσερό μπάνιο και ενυδάτωση με αλατόνερο (ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα λίτρο νερό) βοηθούν τη διατήρηση των υγρών και ηλεκτρολυτών (γιατί λόγω του ιδρώτα φεύγει το αλάτι από το σώμα).
Μην δίνετε υγρά εάν το άτομο κάνει εμετό ή εάν έχει ναυτία, υπνηλία, μειωμένη εγρήγορση.
Είναι προτιμότερο στις περιπτώσεις αυτές να αναζητούμε ιατρική βοήθεια.
Στη περίπτωση της θερμοπληξίας ο ασθενής είναι σοβαρά πάσχων και πρέπει άμεσα να μεταφέρεται σε νοσηλευτικό ίδρυμα, όπου γίνεται θεραπεία με ενδοφλέβια χορήγηση υγρών και εντατική παρακολούθηση των ζωτικών παραμέτρων. Κατά τη μεταφορά καλό είναι να δημιουργείται ψυχρό περιβάλλον (ανεμιστήρας, κλιματιστικό, παγωμένες κομπρέσες).