Εγκυμοσύνη: η μαγική επίδραση της φωνής και της μουσικής

Παρότι… κλεισμένο και προστατευμένο στο μητρικό σώμα, το έμβρυο δέχεται και λαμβάνει πολλά ερεθίσματα. Από αυτά, ίσως τα πιο σημαντικά είναι η φωνή της μητέρας του, αλλά και η μουσική. Πώς το επηρεάζουν, όμως, και ποιον τρόπο επιδρούν στην ανάπτυξή του;

Γράφει η
Βάσω Παπαγιάννη
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Επιστημονική Συνεργάτης ΜΗΤΕΡΑ

Παλαιότερα πίστευαν ότι το παιδί συμπεριφερόταν σαν ξένο σώμα και μάλιστα αντίθετα διακείμενο προς τη μητέρα του. Αλλά όταν μια γυναίκα είναι έγκυος σχηματίζει με το παιδί της ένα πολύ δεμένο ζευγάρι, παραμένοντας ωστόσο ο ένας διαφορετικός από τον άλλο. Δεν θα κατανοήσουμε τίποτα από τη μητρότητα εάν δεν λάβουμε υπόψη μας αυτό το αχώριστο ντουέτο.
Το παιδί είναι το δίδυμο της μητέρας, ένα θυγατρικό κύτταρο που δεν έχει αποχωριστεί από αυτήν, μια προέκταση του σώματός της. Μέσω της εγκυμοσύνης της, η μητέρα ζει μια ανάμνηση, μια αναβίωση, όπου το μυστήριο της δικής της ζωής επανεμφανίζεται. Δίνει ζωή σε ένα μέρος του εαυτού της και το προσφέρει στο σύμπαν.

Το έμβρυο είναι ένα ανθρώπινο ον για το οποίο δεν έχουμε παρά μόνο καθήκοντα. Αυτός ο μικρός ανθρωπάκος, ο οποίος ακούει και αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας του, έχει αρχίσει να αφουγκράζεται τον κόσμο και διαθέτει το δικό του ψυχισμό. Για την επικοινωνία μέσα στη μήτρα δε διαθέτουμε κανένα μέτρο, αλλά πόσες μαρτυρίες! Οι έγκυοι κάνουν διάλογο αυθόρμητα με το παιδί τους, ερμηνεύουν τις κινήσεις του ως μηνύματα που γνωστοποιούν τις προθέσεις του και του απαντούν, συχνά με δυνατή φωνή. «Α, δεν είσαι ευχαριστημένος!», του λένε όταν, την ώρα που πέφτουν για ύπνο, αισθάνονται, από τις κλωτσιές και άλλες παράκαιρες κινήσεις,ότι εκδηλώνει μια επιθυμία για εγρήγορση… Και πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε την προέλευση αυτού του τόσο έντονου δεσίματος αν όχι με βάση τη φωνή;

Ο ρόλος της φωνής
Η φωνή αποτελεί μεταβίβαση κάποιας συμπεριφοράς ή στάσης. Ειδικότερα, η φωνή της μητέρας είναι η ουσιαστική εγγραφή που συνοδεύει το ξεκίνημα της ζωής.
Εκείνη πλάθει το σώμα του παιδιού, το ωθεί να πάρει τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, να προχωρήσει ή… να οπισθοχωρήσει. Η μητέρα, απευθυνόμενη στο μωρό της, διαμορφώνει το αυτί του, του δίνει την αρχική νότα «λα», βελτιώνει την ακοή του και κατά συνέπεια τον τρόπο με τον οποίο έρχεται σε επικοινωνία με τον κόσμο. Αν η φωνή δεν είναι θερμή, αν προσλαμβάνεται ως επίθεση, τότε εμποδίζει το παιδί να βρει το πολύ υψηλού επιπέδου πρόγραμμα που θα το βοηθήσει να μεγαλώσει και θα το εισαγάγει στη γλώσσα και στον κόσμο των ανθρώπων. Αν η φωνή είναι θερμή, συμπαθητική, καλοσυνάτη, τότε βοηθά αυτόν το μικρό ανθρωπάκο να μπει στη ζωή.

Η καθημερινή ζωή αλλάζει το ρυθμό και την ποιότητα της φωνής. Το έμβρυο είναι ευαίσθητο σ’ αυτές τις αλλαγές διάθεσης, σ’ αυτό το είδος μητρικής «μετεωρο-λογίας». Το στρες, οι εντάσεις, οι τυχόν δυσκολίες επικοινωνίας με το περιβάλλον, με το σύζυγο, προκαλούν ορμονικές εκκρίσεις, οι οποίες φτάνουν και στο κυο-φορούμενο έμβρυο. Εξ’ ου και η προστατευτικότητα που δείχνουμε προς τις μέλλουσες μητέρες.

Το στρες ενεργοποιεί στο σώμα τρεις τύπους αντιδράσεων: τη νευρική, την αιματολογική και την ενδοκρινολογική. Το νευρικό σύστημα εξαρτάται είτε από το υπολανθάνουν κομμάτι του εγκεφάλου είτε από το συμπαθητικό σύστημα. Η ροή του αίματος μεταφέρει (και διαλύει) ουσίες όπως η αδρεναλίνη. Οι αδένες αντιδρούν με αγχολυτικά, όπως η κορτιζόνη, που προσδίδουν ενέργεια, τροφοδοτούν τον μυϊκό τόνο και πασχίζουν να πολεμήσουν την κατάθλιψη. Αυτή η τρίτη οδός είναι λιγότερο γρήγορη, αλλά ευνοείται από μια ευρεία διάδοση στο σώμα.

Οι νότες … μιλούν
Η αντίληψη ότι το έμβρυο ακούει είναι πια γεγονός και δεν εκπλήσσει κανέναν. Οι αναλύσεις ενδομήτριων εγγραφών, όπως και οι μελέτες της συμπεριφοράς του εμ-βρύου σε ακουστικά ερεθίσματα, είναι πολλές.

Το έμβρυο ακούει, έχει ήδη από τις πρώτες μέρες της ζωής του τις πρώτες γνωστικές ικανότητες και τη δική του ψυχολογία. Πολλές είναι οι μελέτες για την επίδραση της μουσικής στα αυριανά νεογέννητα. Ήδη από το 1988 ο διευθυντής του τμήματος Μαιευτικής και Γυναικολογίας στη Μαδρίτη διαπίστωσε κινητικές αντιδράσεις στο άκουσμα των συμφωνιών του Στραβίνσκι ή του Βάγκνερ, καθώς και μια εμφανή χαλάρωση στο άκουσμα απαλών μελωδιών, όπως κάποιων κομματιών του Μπετόβεν. Υπό την επήρεια της μουσικής, οι ενεργειακές ικανότητες του εγκεφάλου δεκαπλασιάζονται. Η συνείδηση διευρύνεται.

Η αύξηση της ενέργειας που κερδίζει η μητέρα μέσω της μουσικής, τη βοηθά να ξεπεράσει τα συνηθισμένα που συνδέονται με την εγκυμοσύνη. Τα μπλοκαρίσματά της εξαφανίζονται, γίνεται ολοένα και πιο χαλαρή. Ο ρυθμός της καρδιάς και η αναπνοή αποκτούν έναν ήπιο ρυθμό. Το τοίχωμα της μήτρας χαλαρώνει αφήνοντας περισσότερο χώρο στο μελλοντικό μωρό. Μάλιστα, στη σύγχρονη εποχή βρίσκουμε τα μενταγιόν εγκυμοσύνης που κρύβουν μέσα ένα μικροσκοπικό μεταλλόφωνο (Bola) που με την κίνηση της μαμάς παράγει μαγικούς, ανεπαίσθητους ήχους.

Τους χαλαρωτικούς αυτούς ήχους μπορεί να τους ακούει το μωρό στη μήτρα από την 20ή εβδομάδα της κύησης και μετά. Η γυναίκα σπάει τις προσωπικές τις άμυνες, σχετικοποιεί τους υποκειμενικούς φόβους της, για να αφοσιωθεί εκ νέου στη νέα σχέση της με το παιδί της. Τα προ βλήματα που σχετίζονται με την κατάσταση της εγκυμοσύνης (κόπωση, φόβος, άγχος, απότομες αλλαγές διάθεσης) μετριάζονται. Τοποθετημένη στο ίδιο ακουστικό σύμπαν με το μελλοντικό μωρό της, η γυναίκα βλέπει τη ζωή ρόδινη και ανακαλύπτει το νόημα της καταπληκτικής πράξης που ετοιμάζεται να φέρει σε πέρας: να δώσει ζωή σε ένα νέο άνθρωπο.