Η κιρσοκήλη στα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες

Κιρσοκήλη είναι η ανώμαλη διάταση και ελίκωση των φλεβών του σπερματικού πλέγματος. Οφείλεται σε ανεπάρκεια των φλεβικών βαλβίδων, που επιτρέπει την παλίνδρομη ροή του αίματος στην ορχική φλέβα. Έτσι σχηματίζονται κιρσοί και δημιουργείται στάση του  φλεβικού αίματος στους όρχεις.

Γράφει η
Χριστίνα Μελέτη
Ακτινοδιαγνώστης
Τμήμα Παιδιατρικής Ακτινολογίας ΜΗΤΕΡΑ

Εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά ηλικίας άνω των 10ετών  σε ποσοστό 15% και σε νεαρούς ενήλικες. Ανήκει στην κατηγορία των ύπουλων παθήσεων, γιατί συνήθως δεν έχει συμπτώματα. Αν εμφανιστούν αυτά είναι ελαφρύς πόνος, ψηλαφητή μάζα, οίδημα ή διαφορά στο μέγεθος των όρχεων.

Μπορεί να είναι πρωτοπαθής (ανεπάρκεια ή συγγενής έλλειψη βαλβίδων στην ορχική φλέβα) ή δευτεροπαθής (συμπίεση της ορχικής φλέβας από ευμεγέθη οπισθοπεριτοναϊκή μάζα, ή θρόμβωση της νεφρικής φλέβας).

Συνήθως είναι ετερόπλευρη και συχνότερα εμφανίζεται αριστερά. Σε ποσοστό 1% εμφανίζεται δεξιά,  ενώ σε ποσοστό 30% μπορεί να είναι αμφοτερόπλευρη. Αυτό οφείλεται σε ανατομικούς λόγους (η αριστερή ορχική φλέβα εκβάλλει στην νεφρική φλέβα υπό γωνία 90⁰, ενώ η δεξιά ορχική φλέβα  εκβάλλει στην κάτω κοίλη φλέβα , υπό οξεία γωνία).

Ανάλογα με το μέγεθος και τη σοβαρότητά της κατατάσσεται κλινικά σε τρεις κατηγορίες:

• Η πρώτου βαθμού κιρσοκήλη ανιχνεύεται στην ψηλάφηση, μόνον κατά τη δοκιμασία Valsalva (δηλαδή με αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης που επιτυγχάνεται με τον βήχα, ή με την άσκηση πίεσης στην βάση του πέους).
• Η δευτέρου βαθμού κιρσοκήλη είναι ανιχνεύσιμη με απλή ψηλάφηση.
• Η τρίτου βαθμού είναι προχωρημένη και ορατή.

Διάγνωση της Κιρσοκήλης

Το υπερηχογράφημα είναι η απεικονιστική μέθοδος εκλογής για τη διάγνωση  της κιρσοκήλης με 97% ευαισθησία και 94% ειδικότητα. Είναι μέθοδος φθηνή, εύκολα διαθέσιμη,  μη επεμβατική,  χωρίς χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας. Με τη χρήση υψίσυχνων ηχοβολέων  και της τεχνικής Doppler, έχουμε υψηλής ευκρίνειας εικόνες.

Αρχικά ο έλεγχος γίνεται σε ύπτια θέση και συμπληρώνεται με τον εξεταζόμενο σε όρθια θέση και με  την δοκιμασία Valsalva. Η υπερηχογραφική εικόνα αναδεικνύει πολλαπλούς άνηχους σωληνοειδείς σχηματισμούς με ελικοειδή πορεία οι οποίοι εντοπίζονται στο άνω ή κάτω όριο του όρχι  ή γύρω από αυτόν. Φυσιολογικά η διάμετρος της ορχικής φλέβας είναι 0,5 – 2 mm. Στην κιρσοκήλη κυμαίνεται από 2 – 7 mm. Τυπικά ευρήματα στον έλεγχο με έγχρωμο Doppler είναι η φλεβική ροή στην ηρεμία, με συνεχή ή διακοπτόμενη ροή στη δοκιμασία Valsalva . Παράλληλα με το Υπερηχογράφημα μπορούμε με ακρίβεια να ελέγξουμε την αγγείωση  και το μέγεθος των όρχεων.

Υπάρχουν διάφορα συστήματα ταξινόμησης που  κατηγοριοποιούν  την κιρσοκήλη σε μικρού, μετρίου και μεγάλου βαθμού. Οι μικρού και μετρίου βαθμού κιρσοκήλες  χρήζουν τακτικού υπερηχογραφικού ελέγχου και κλινικής συναξιολόγησης.

Κυριότερες επιπλοκές της κιρσοκήλης είναι η ατροφία του όρχι και η υπογονιμότητα. Στο γενικό πληθυσμό το 17% των ανδρών με υπογονιμότητα έχουν κιρσοκήλη.

Η διόρθωση της κιρσοκήλης γίνεται χειρουργικά ή με καθετηριασμό και εμβολισμό της ορχικής φλέβας επεμβατικά, κυρίως στις αριστερές κιρσοκήλες. Στα παιδιά η χειρουργική διόρθωση γίνεται όταν η κιρσοκήλη είναι μεγάλου βαθμού ή υπάρχει ικανή διαφορά στο μέγεθος των όρχεων. Ο Παιδοχειρουργός είναι εκείνος που θα προτείνει την κατάλληλη τεχνική.