Η φίμωση στα παιδιά και πως αντιμετωπίζεται

Γράφει ο
Γιώργος Σπυρίδης
Παιδοχειρουργός
Διευθυντής Β’ Παιδοχειρουργικής Κλινικής & Παιδοχειρ/κής Ογκολογίας Παίδων ΜΗΤΕΡΑ

Τι είναι η φίμωση;

Φίμωση ονομάζουμε τη στένωση της ακροποσθίας (της δερματικής πτυχής στην άκρη του πέους) με αποτέλεσμα την αδυναμία αποκάλυψης της βαλάνου. Θα πρέπει να επισημανθεί πως η φίμωση αποτελεί συχνή κατάσταση στα νεογνά (φυσιολογική φίμωση). Ενώ λοιπόν κατά τη γέννηση στα περισσότερα νεογνά η βάλανος δεν αποκαλύπτεται, τελικά, μόνο το 5 – 10 % των παιδιών ηλικίας άνω των 3 χρόνων πάσχουν από συγγενή φίμωση.

Τι είναι οι βαλανοποσθικές συμφύσεις;

Συχνή είναι η παρεξήγηση που προκύπτει από τη σύγχυση μεταξύ φίμωσης και βαλανοποσθικών συμφύσεων που επίσης δεν επιτρέπουν την αποκάλυψη ολόκληρης της βαλάνου.

Οι βαλανοποσθικές συμφύσεις είναι αποτέλεσμα της κοινής ανάπτυξης ακροποσθίας/ βαλάνου κατά την εμβρυϊκή ζωή. Ο διαχωρισμός ξεκινάει περίπου τον 5ο μήνα της ενδομήτριας ζωής και συνεχίζεται μετά τη γέννηση ενώ μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμη και στην προ-εφηβική ηλικία.

Προοδευτικά λοιπόν  λύνονται μόνες τους με ρυθμό που διαφέρει από παιδί σε παιδί. Συχνός  δε, λόγω της σταδιακής λύσης των συμφύσεων, είναι ο εγκλωβισμός σμήγματος μεταξύ ακροποσθίας/ βαλάνου (αυτό που ανήσυχες μαμάδες εκλαμβάνουν ως πύον), γεγονός που δεν χρειάζεται κάποιου είδους αντιμετώπιση παρά μόνο υπομονή.

Οι βαλαποσθικές συμφύσεις, γενικά, πέραν της τοπικής καθαριότητας, δεν χρήζουν άλλης αντιμετώπισης πέραν της υπομονής. Σπάνιες περιπτώσεις τοπικής φλεγμονής (βαλανοποσθίτιδας) ελέγχονται εύκολα με την τοπική εφαρμογή κάποιας αντιβιοτικής κρέμας. Ανάγκη για χειρουργική λύση των βαλανοποσθικών συμφύσεων (το βίαιο «κατέβασμα» που γινόταν στο ιατρείο συχνά έως και τη 10ετία του ’80) είναι πολύ σπάνια και θα πρέπει να αποφεύγεται καθώς είναι ιδιαίτερα επώδυνη, τραυματική εμπειρία για το παιδί και συχνά διαταράσσει τη σχέση του με τα έξω γεννητικά του όργανα.

Ποιες άλλες αιτίες προκαλούν φίμωση;

Πέραν της συγγενούς φίμωσης, σε μεγαλύτερα παιδιά η στένωση, σε μεγάλο ποσοστό, είναι το αποτέλεσμα απότομων χειρισμών, μολύνσεων ή κακής υγιεινής της περιοχής (δευτεροπαθής, επίκτητη ή ουλώδης  φίμωση).

Πρέπει λοιπόν να αποφεύγεται η βίαιη διάνοιξη της ακροποσθίας προς αποφυγή τραυματισμού της καθώς προκαλεί τον σχηματισμό ουλώδους δακτυλίου με συνέπεια την απώλεια της φυσικής ελαστικότητας της ακροποσθίας. Παλαιότερες πρακτικές που συνιστούσαν την διάνοιξη από τους γονείς νωρίς, έχουν εγκαταλειφθεί. Ορθότερο είναι εφόσον παρατηρήσετε κάτι που σας ανησυχεί να συμβουλευτείτε τον παιδίατρο σας ή έναν παιδοχειρουργό.

Περιτομή: η χειρουργική αντιμετώπιση της φίμωσης

Η χειρουργική αντιμετώπιση της φίμωσης λέγεται περιτομή, στα παιδιά γίνεται υπό γενική αναισθησία και αφορά στην αφαίρεση του στενωμένου τμήματος της ακροποσθίας.

Η αποκατάσταση του χειρουργικού τραύματος μπορεί να γίνει και χωρίς εξωτερικά ράμματα, για βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα. Ο έλεγχος του μετεγχειρητικού πόνου επιτυγχάνεται, με την τοπική έγχυση αναισθητικού (πεϊκός αποκλεισμός) κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης.

Το παιδί βγαίνει από το νοσοκομείο μετά από νοσηλεία μερικών ωρών και δεν απαιτείται ιδιαίτερη περιποίηση μετεγχειρητικά πέρα από την τοπική εφαρμογή κάποιας κορτιζονούχου κρέμας για μερικές ημέρες.

Κατά τις πρώτες 3-4 ημέρες, η επαφή της βαλάνου με το εσώρουχο ενοχλεί, χωρίς όμως να πονά το παιδί. Μετά από αυτό το χρονικό διάστημα η βάλανος προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες έκθεσης και η ενόχληση παύει.

Σε ποια ηλικία ένα παιδί χρειάζεται να χειρουργηθεί;

Η ηλικία της επέμβασης εξαρτάται από τον βαθμό της στένωσης αλλά συνήθως γίνεται στην προσχολική ηλικία και αφού το παιδί έχει πάψει να χρησιμοποιεί πάνες. Θα πρέπει οπωσδήποτε, ωστόσο, να προγραμματίζεται πριν την ηλικία των 5 ετών καθώς μετά από αυτό το όριο, το παιδί  κινδυνεύει να αναπτύξει ξηρά βαλανίτιδα, αποτέλεσμα χρόνιας φλεγμονώδους αντίδρασης, που με τη σειρά της προκαλεί στένωση του έξω στομίου της ουρήθρας.

Τέλος, σπάνια, αν υπάρχει μεγάλου βαθμού στένωση με αποτέλεσμα σταγονοειδή ροή ούρων (η ακροποσθία φουσκώνει σαν μπαλόνι στην έναρξη της ούρησης) και πολλαπλά επεισόδια λοιμώξεων, είτε τοπικών (βαλανοποσθίτιδα) ή συστηματικών, ενδέχεται να απαιτηθεί περιτομή ακόμη και στη βρεφική ηλικία.