Εμβόλια: γενικά πραγμάτα που θα πρέπει να γνωρίζουμε

Η επινόηση και η ευρεία εφαρμογή τους αποτέλεσαν ισχυρότατο όπλο κατά πολλών λοιμωδών νόσων. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από το 1977 δεν έχει αναφερθεί ούτε μια περίπτωση ευλογιάς στον κόσμο, ενώ και η πολιομυελίτιδα έχει καταστεί και αυτή ιστορική νόσος.

Γράφει ο
Αναστάσιος Κυριφίδης
Παιδίατρος, Επιμελητής Παίδων ΜΗΤΕΡΑ

Τα εμβόλια είναι ειδικά αντιγόνα που διεγείρουν τους αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού έτσι ώστε αυτός να αναπτύσσει αντίστοιχα αντισώματα και να προφυλάσσεται ολικά ή μερικά, μόνιμα ή παροδικά από τη νόσηση που προκαλούν οι λοιμογόνοι παράγοντες που αντιστοιχούν στα αντιγόνα αυτά. Ακόμη και όταν με το εμβόλιο δε καταστεί δυνατή η πρόληψη της λοίμωξης είναι δυνατό να αποφευχθεί ή να προκύψει εξαιρετικά ήπια η κλινική νόσος εξαιτίας της αυξημένης ταχύτητας αντίδρασης του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Πρέπει και οι γονείς να γνωρίζουν κάποια βασικά πράγματα περί των εμβολίων:

1. Ήπια ιογενή νοσήματα ακόμη και με χαμηλό πυρετό (<38ºC) δε πρέπει να αναβάλλουν τον εμβολιασμό.
2. Οι εμβολιασμοί πρέπει να γίνονται με βάση το πρόγραμμα της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρίας.
3. Πρέπει να ελέγχεται η ημερομηνία λήξεως του εμβολίου.
4. Όλα τα εμβόλια πρέπει να διατηρούνται σε θερμοκρασία 2 – 8ºC και όχι απλώς σε ψυγείο.
5. Τα ενδομυϊκά εμβόλια δε θα πρέπει να γίνονται στο γλουτό αλλά στην πρόσθια έξω επιφάνεια του μηρού ή την άνω μοίρα του δελτοειδή μυός, σε διαφορετικές θέσεις κάθε φορά.
6. Τα πρόωρα βρέφη εμβολιάζονται σύμφωνα με τη χρονολογική τους ηλικία.
7. Ποτέ δε χάνεται μια δόση εμβολίου ανεξάρτητα από το πότε έγινε.
8. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να υπάρχει στον εμβολιασμό ανοσοκατεσταλμένων ατόμων, εγκύων, ατόμων που έχουν μεταγγισθεί προσφάτως με αίμα ή παράγωγα αίματος.

Επανάσταση στον τομέα των εμβολίων έφερε η ανακάλυψη των πολυδύναμων εμβολίων, λόγω της ταυτόχρονης ανοσοποίησης ακόμη και για έξι, για παράδειγμα, διαφορετικούς λοιμογόνους παράγοντες (διφθερίτιδα, τέτανος, κοκκύτης, πολιομυελίτιδα, αιμόφιλος ινφλουέντσας, ιός Ηπατίτιδας Β) σε μια επίσκεψη.

Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στον εμβολιασμό των εφήβων οι οποίοι θα πρέπει να εμβολιασθούν για τον κοκκύτη (ΤdaP) και κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV).

Νέα εμβόλια έχουν κυκλοφορήσει και πρόκειται να κυκλοφορήσουν στις Η.Π.Α όπως είναι το 10-δύναμο και 13-δύναμο έναντι του πνευμονιοκόκκου, το MMR-V (ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας-ανεμευλογιάς), εμβόλιο έναντι του έρπητα – ζωστήρα για τους ενήλικες άνω των 60 ετών, καθώς και εμβόλιο για το κάπνισμα (NicVAX) και την υπέρταση (CYT006-AngQb).

Γιατροί και γονείς πρέπει να αναλογισθούν τις αρνητικές συνέπειες που έχει για κάθε παιδί χωριστά, αλλά και για ολόκληρη την κοινωνία, η παραμέληση των εμβολιασμών και να γίνουν ένθερμοι υποστηρικτές τους. Ο υπερτονισμός των ανεπιθύμητων ενεργειών και η ακατανόητη ευθυνοφοβία μερικών γιατρών αποτελούν τροχοπέδη στον καθολικό εμβολιασμό.

Τα εμβόλια αποτελούν σε παγκόσμια κλίμακα βασικούς εκφραστές της Προληπτικής Ιατρικής.