ΕΦΗΒΕΙΑ: Σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις & αντισύλληψη

Γράφουν οι
Μίγκλη Κυριακή
Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος
Συνεργάτιδα Τμήματος Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας ΜΗΤΕΡΑ
Ροΐδη Στέλλα
Μαιευτήρας, Χειρουργός Γυναικολόγος
Συνεργάτιδα Τμήματος Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας ΜΗΤΕΡΑ

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις

Ως σεξουαλικώς μεταδιδόμενη ορίζεται η λοίμωξη από ιούς, βακτήρια, μύκητες ή παράσιτα ανθρώπων μέσω της σεξουαλικής επαφής. Οι περισσότερες σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις δεν έχουν συμπτώματα, οπότε οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι νοσούν. Ο στόχος της πρωτοβάθμιας υγείας είναι να προλαμβάνει και να θεραπεύει σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις πριν εξελιχθούν σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Οι σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις μεταδίδονται μέσω κολπικής, πρωκτικής και στοματικής σεξουαλικής επαφής μεταξύ ατόμων του ίδιου ή αντίθετου φύλου. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να εξετάζουμε κάθε έφηβη μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών και έχει καθιερωθεί στον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο η ανίχνευση αυτών, έτσι ώστε να θεραπεύονται ενώ είναι ασυμπτωματικά. Tα πιο συνηθισμένα ΣΜΝ είναι ο HPV, τα χλαμύδια, η σύφιλη, οι τριχομονάδες, η βακτηριακή κολπίτιδα και κάποια λιγότερο εύκολα μεταδιδόμενα αλλά σοβαρά όπως οι ηπατίτιδες και το AIDS (HIV).

Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων HPV

Το πιο συχνό ΣΜΝ είναι ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων HPV που σχετίζεται με ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Τα τελευταία χρόνια έχει προστεθεί στο Εθνικό Σύστημα Εμβολιασμών το εμβόλιο έναντι 9 υποτύπων του HPV σε έφηβα αγόρια και κορίτσια. Στους υπότυπους που περιλαμβάνει το εμβόλιο είναι και ο 16 και 18 που έχουν συσχετιστεί με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου. Στόχος είναι ο καθολικός εμβολιασμός όλων των παιδιών και εφήβων μετά την ηλικία των 9 ετών και η ολοκλήρωση αυτού πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής προστασία από τη νόσηση. Αυτό, όμως, δεν αποκλείει την αναγκαιότητα του εμβολιασμού έναντι του HPV σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας εάν δεν έχει πραγματοποιηθεί νωρίτερα.

Χλαμυδιακές λοιμώξεις

Οι πιο συχνές μικροβιακές λοιμώξεις και οι υψηλότερα εμφανιζόμενες σε ηλικίες μικρότερες των 24 ετών είναι οι χλαμυδιακές λοιμώξεις. Πολλές επιπλοκές μπορούν να παρουσιαστούν στις γυναίκες που νοσούν, με τις πιο σοβαρές να είναι η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου, η έκτοπη κύηση και η υπογονιμότητα. Η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική, τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες. Η ανίχνευση του μικροβίου αυτού γίνεται με λήψη ειδικών καλλιεργειών από τον γυναικολόγο. Σε γυναίκες σεξουαλικά ενεργές κάτω από την ηλικία των 24 ετών συστήνεται ο έλεγχος αυτός να είναι ετήσιος. Σε περιπτώσεις, όμως, που η εναλλαγή συντρόφων είναι πολύ συχνή, ο έλεγχος για χλαμύδια μπορεί να γίνει σε χρονικό διάστημα μικρότερο του έτους. Ο έλεγχος για χλαμύδια γίνεται μέσω κολπικού, τραχηλικού, ουρηθρικού δείγματος ή δείγματος πρωινών ούρων. Η θεραπεία είναι αντιβιοτική και επιβάλλεται να γίνεται άμεσα στον πάσχοντα και στον/στη σύντροφό του.

Αντισύλληψη στην εφηβεία

Μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη μπορεί να έχει ολέθριες επιπτώσεις στη ζωή μιας έφηβης. Δυστυχώς η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη στις διακοπές κυήσεων στην Ευρώπη. Τα στατιστικά δείχνουν ότι το 55% των εφήβων δεν χρησιμοποιούν προφυλακτικό συστηματικά, μόλις το 6%, αναφέρει χρήση αντισυλληπτικών χαπιών και 15% χρησιμοποιούν τη διακεκομμένη συνουσία περιστασιακά ή ως μόνη μέθοδο.

1 στις 4 Ελληνίδες δηλώνουν ότι έχουν κάνει τουλάχιστον μία έκτρωση στη ζωή τους, γεγονός που αποδεικνύει ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ενημέρωσης για τους τρόπους προφύλαξης αλλά και τον οικογενειακό προγραμματισμό. Οι έφηβες πρέπει να ενημερώνονται και να παροτρύνονται να χρησιμοποιούν αποτελεσματικές μεθόδους αντισύλληψης για προφύλαξη από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Κάθε μέθοδος έχει τα θετικά και τα αρνητικά.

Με σωστή καθοδήγηση κάθε έφηβη μπορεί να βρει τη μέθοδο που της ταιριάζει και την κρατάει ασφαλή.

Πώς λειτουργούν τα αντισυλληπτικά;

Τα πιο γνωστά αντισυλληπτικά περιέχουν συνήθως 2 ορμόνες: το οιστρογόνο και την προγεστερόνη, ορμόνες που παράγονται φυσικά σε κάθε κύκλο σε μια γυναίκα. Το οιστρογόνο αυξάνει ελάχιστα την πιθανότητα θρομβώσεων.

Το ποσοστό το αντισυλληπτικό να κάνει κακό σε μια υγιή γυναίκα μη καπνίζουσα είναι 1:100.000, μικρότερο από την πιθανότητα του τροχαίου σαν πεζός που είναι 2:100.000. Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι είναι αμελητέα. Και πώς λειτουργούν; Επί της ουσίας ξεγελούν το σώμα μας και δεν γίνεται ωορρηξία, αλλά επίσης κάνουν τη βλέννα γύρω από την είσοδο της μήτρας πηχτή κι άρα, δυσκολεύουν την είσοδο σπέρματος. Πριν, όμως, πάρει μια γυναίκα αντισυλληπτικά πρέπει να το συζητήσει με τον γυναικολόγο της για να δουν μαζί αν έχει παράγοντες κινδύνου.

Ποιες είναι οι περιπτώσεις που αντενδείκνυται η χορήγηση των αντισυλληπτικών;

κάπνισμα
παχυσαρκία
ιστορικό ημικρανιών
ιστορικό στην οικογένεια θρομβοφιλίας

Όλα τα παραπάνω είναι παράγοντες που επίσης αυξάνουν την πιθανότητα θρόμβωσης όποτε δεν πρέπει να συνδυαστούν και με αντισυλληπτικά. Η πιθανότητα αύξησης βάρους μετά από πολλές μελέτες δεν έδειξε κάποια σύνδεση μεταξύ των αντισυλληπτικών και του βάρους οπότε δεν έχει ποτέ αποδειχτεί. Όσο για την πιθανότητα καρκίνου, τελικά οι έρευνες έδειξαν ότι προστατεύει από τον καρκίνο ωοθηκών και τον καρκίνο ενδομήτριου.