Διατροφή και Διάθεση: μια αμφίδρομη σχέση

Γράφει η
Κατερίνα Α. Χρέμου
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc, Επιστ. Συνεργάτις Τμήματος DoCare ΜΗΤΕΡΑ

Είναι ευρέως γνωστό στη σύγχρονη εποχή και στο «κυνήγι» της ευεξίας, πως οι συνήθειες του 24ωρου μας και η διαχείριση του στρες, σχετίζεται με τις διατροφικές μας επιλογές. Οι διατροφικές επιλογές μπορούν να επηρεαστούν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό από τη διάθεση, τα συναισθήματα και το στρες.

Η παραπάνω σχέση ωστόσο, λειτουργεί και αντίστροφα, αφού οι διαιτητικές συνήθειες και η πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών συνδέονται στενά όχι μόνο με τη σωματική αλλά και με την πνευματική υγεία και τη διάθεσή μας.

Οι δυο βασικές αρχές για τη σωματική και ψυχική ευεξία είναι η ισορροπημένη διατροφή και η κατανάλωση σύνθετων υδατανθράκων.

Καταναλώστε μικρά και συχνά γεύματα. Η πολύωρη νηστεία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, προκαλώντας αίσθημα υποτονικότητας. Η κατανάλωση τακτικών και ισορροπημένων γευμάτων και ενδιάμεσων σνακ μπορεί να προσφέρει στον οργανισμό τις απαραίτητες δόσεις ενέργειας για την εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία του.

Επιλέξτε σύνθετους υδατάνθρακες που προέρχονται από πηγές όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά ολικής άλεσης. Οι υδατάνθρακες τροφοδοτούν τον οργανισμό με γλυκόζη, το απαραίτητο «καύσιμο» για τον εγκέφαλο, ενώ παράλληλα, εμπλέκονται στη σύνθεση σεροτονίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που βελτιώνει τη διάθεση.  Η προτίμηση σύνθετων υδατανθράκων βοηθά στην πιο ομαλή ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, αποτρέποντας απότομες αυξομειώσεις που μπορεί να «ρίξουν» τη διάθεση, την ενέργεια, τη συγκέντρωση και την απόδοσή μας στις καθημερινές δραστηριότητες.

Εξασφαλίστε επαρκή πρόσληψη πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, επιλέγοντας άπαχο κρέας, ψάρι, αυγό και γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά. Αποτελούν πηγές αμινοξέων όπως η τυροσίνη, η φαινυλαλανίνη και η τρυπτοφάνη, που είναι απαραίτητα για τη σύνθεση νευροδιαβιβαστών που σχετίζονται με τη διάθεση.

Εμπλουτίστε το διαιτολόγιό σας με πλούσιες πηγές βιταμινών του συμπλέγματος Β.Ορισμένες από αυτές, όπως η θειαμίνη (Β1), η νιασίνη (Β3) και το φυλλικό οξύ, σχετίζονται με τη διάθεση καθώς έχει φανεί πως η ανεπαρκής πρόσληψή τους μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση αισθήματος κόπωσης, κατάθλιψης και ευερεθιστότητας, ενώ η βιταμίνη Β12 παρουσιάζει αντικαταθλιπτική δράση. Υψηλές ποσότητες των παραπάνω βιταμινών περιέχονται σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης (κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά προϊόντα), πράσινα φυλλώδη λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια και ξηρούς καρπούς.

Ενισχύστε την πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων, που εμπλέκονται στη λειτουργία του εγκεφάλου και φαίνεται ότι πιθανόν να δρουν προστατευτικά ενάντια στην εμφάνιση κατάθλιψης. Επιλέξτε λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, το σκουμπρί, η σαρδέλα, ο γαλέος και ο γαύρος και βάλτε στη διατροφή σας ξηρούς καρπούς και σπόρους όπως καρύδια, και λιναρόσπορο.

Πιο συγκεκριμένα, αναφερόμενοι σε τρόφιμα, θα μπορούσαμε να δούμε και τα παρακάτω παραδείγματα:

• Μπανάνες: Περιέχουν μεγάλες ποσότητες βιταμινών και τρυπτοφάνη, η οποία αυξάνει τα επίπεδα της σεροτονίνης στον οργανισμό. Η ουσία αυτή χρησιμοποιείται και σε φάρμακα που καταπολεμούν την αϋπνία, το άγχος και την κατάθλιψη.
• Μούρα: Υπεύθυνα για την παραγωγή των «καλών» ενζύμων στον εγκέφαλο και γνωστά για την αντιοξειδωτική τους δράση, ενάντια στις φλεγμονές, τα μούρα αποδεικνύονται σύμμαχοι στον αγώνα κατά του στρες
• Σοκολάτα:  Πολλοί την αποφεύγουν ως ιδιαίτερα επιβαρυντική για τη σιλουέτα και ως μια ανούσια λιχουδιά, ωστόσο έχει αποδειχτεί ότι η σοκολάτα (ιδιαίτερα η μαύρη) επιβραδύνει την ορμόνη του στρες, χαλαρώνει τον οργανισμό και παράλληλα βοηθάει στην παραγωγή ενδορφινών και αυξάνει τα επίπεδα της σεροτονίνης.
• Πράσινο τσάι:  Εξαιρετικό αντιοξειδωτικό και αντιστρεσογόνο, βοηθάει τον οργανισμό να νιώθει σε εγρήγορση. Η θεανίνη L που περιέχεται στο πράσινο τσάι βοηθάει στη συγκέντρωση και τη μνήμη.
• Πουλερικά: Όπως και οι μπανάνες, τα κοτόπουλα και οι γαλοπούλες περιέχουν πολλή τρυπτοφάνη και είναι πλούσια σε τυροσίνη, ένα αμινοξύ που βοηθάει τον οργανισμό να αντιμετωπίσει το στρες. Η τυροσίνη είναι το βασικό συστατικό της νορεπινερφρίνης και της ντοπαμίνης, ουσιών που φτιάχνουν τη διάθεση.
• Σαρδέλες: Πλούσιες σε Ω3 και Ω6, οι σαρδέλες βοηθούν και στην καλή λειτουργία των νευροδιαβιβαστών, κρατούν ευέλικτα τα κύτταρα του εγκεφάλου.
• Καρύδια: Ιδανικά για τη βελτίωση των κυττάρων του εγκεφάλου. Δέκα καρύδια την ημέρα αυξάνουν τις λειτουργίες του εγκεφάλου και κατεβάζουν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Η καλύτερη κυκλοφορία του αίματος αυξάνει την ευεξία του οργανισμού.
• Αυγά: Εξαιρετικά πλούσια σε προ-βιταμίνη D (ιδιαίτερα ο κρόκος), αυξάνουν κι αυτά την ποσότητα της σεροτονίνης και βοηθούν στην καλή μνήμη. Συνιστώνται, βέβαια, ιδιαίτερα σε ψυχρά κλίματα, ώστε να προλαμβάνεται η λεγόμενη «κατάθλιψη του χειμώνα», αλλά μπορούν να καταναλωθούν και όλο το χρόνο.
• Σκούρα λαχανικά: Η μεγάλη περιεκτικότητα σε οξέα τα κατατάσσει στις πρώτες θέσεις των αντιστρεσογόνων εδεσμάτων. Λαχανικά όπως το σπανάκι και το μαρούλι βοηθούν και στην καλή λειτουργία των νεύρων και των μυών.

Τέλος να σημειώσουμε ότι η διατροφή, αποτελεί προληπτικό όπλο για βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας. Αν τα συμπτώματα του στρες ή της κακής διάθεσης πιστεύετε πως είναι πρωτόγνωρα για εσάς και δεν μπορείτε να τα διαχειριστείτε επαρκώς, καλό θα είναι να απευθυνθείτε σε άλλους επιστήμονες υγείας, για να σας προτείνουν τρόπους διαχείρισης και να εντάξετε στο πρόγραμμα σας, καθημερινή ήπια φυσική δραστηριότητα.