COVID-19 στα παιδιά

Γράφει ο
Νίκος Π. Σπυρίδης
Παιδίατρος -Λοιμωξιολόγος
Διευθυντής Παιδιατρικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ

Το Δεκέμβριο του 2019 η παγκόσμια ιατρική κοινότητα ενημερώθηκε για πρώτη φορά για την ύπαρξη ενός νέου κορωνοϊού, του SARS-CoV-2, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει σοβαρή πνευμονία και απώλεια της ζωής. Από τότε έχουν περάσει σχεδόν τρία χρόνια πανδημίας με σοβαρές συνέπειες για την ανθρωπότητα.

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία αναφέρουν περισσότερους από 6.5 εκατομμύρια θανάτους και σχεδόν μισό δισεκατομμύριο ασθενείς που βρίσκονται σε διαδικασία ανάρρωσης. Τα νούμερα αυτά αποτελούν μια συντηρητική εκτίμηση, καθώς η καταγραφή των θανάτων στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν είναι επαρκής.

Στην έναρξη της πανδημίας υπήρξε μεγάλη ανησυχία για την υγεία των παιδιών, καθώς οι κορωνοϊοί είναι αναπνευστικοί ιοί και προσβάλλουν κυρίως τον παιδιατρικό πληθυσμό. Αυτό οδήγησε στη θεωρεία ότι τα παιδιά θα αναπτύξουν σοβαρή νόσο και θα αποτελέσουν το επίκεντρο της πανδημίας. Η άποψη αυτή διαψεύστηκε στην πορεία, καθώς σε Ευρωπαϊκό επίπεδο τα παιδιά συμμετείχαν σε ποσοστό 12% στη συνολική επίπτωση της νόσου, οι νοσηλείες ήταν περίπου 1-2% στο σύνολο των παιδιών που νόσησαν και η ανάγκη για εντατική φροντίδα κάτω από 1%. Οι λόγοι ήταν πολλοί αλλά ο βασικότερος η αδυναμία του ιού να προσκολληθεί στο αναπνευστικό επιθήλιο των παιδιών.

Αυτό το πλεονέκτημα ήταν  έκδηλο ακόμα και στα πολύ μικρά βρέφη, τα οποία εκδήλωναν ήπια νόσο και είχαν εξαιρετική έκβαση. Τα μεγαλύτερα παιδιά (συνήθως άνω των 7 ετών), μπορεί να αναπτύξουν πνευμονία, μυοκαρδίτιδα, περικαρδίτιδα και σπάνια το πολυσυστηματικό υπερφλεγμονώδες σύνδρομο (MIS-C), το οποίο αποτέλεσε και τη σοβαρότερη επιπλοκή της νόσου. Τα παιδιά με το σύνδρομο αυτό είχαν συχνά πολυοργανική ανεπάρκεια και ιδιαίτερα σοβαρή κλινική εικόνα που απαιτούσε νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Η συνεργασία που υπήρξε μεταξύ των κρατών οδήγησε σε γρήγορη ανταπόκριση των συστημάτων υγείας και δημιουργία διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων με σωτήρια αποτελέσματα για την υγεία των παιδιών.

Ο κορωνοϊός έχει τη δυνατότητα να μεταλλάσσεται,  όπως ο ιός τη γρίπης, γεγονός που καθιστά την αντιμετώπιση του ιδιαίτερα δύσκολη. Σε παρόμοιες περιπτώσεις η λύση που προκρίνεται είναι αυτή της ανάπτυξης ενός εμβολίου που θα καλύπτει σε μεγάλο μέρος τις παραλλαγές. Το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού αποτέλεσε ίσως το σημαντικότερο επίτευγμα της ιατρικής επιστήμης τις τελευταίες δεκαετίες.

Με fast track διαδικασίες, συνεργασία μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών, τη συμβολή των κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών, μεγάλη οικονομική υποστήριξη από την κρατική και ιδιωτική πρωτοβουλία, η παγκόσμια κοινότητα είχε τη δυνατότητα να έχει αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο σε χρονικό διάστημα λιγότερο από ένα χρόνο από την πρώτη αναφορά της νόσου. Το εμβόλιο οδήγησε στην αποφυγή εκατομμυρίων θανάτων κυρίως ηλικιωμένων και άλλων ευπαθών ομάδων.

Εμβολιασμός παιδιών & εφήβων

Η απόφαση για τον εμβολιασμό των παιδιών και εφήβων οδήγησε σε πλήθος αντιδράσεων και αντιπαραθέσεων, καθώς αμφισβητήθηκε η αναγκαιότητα του σε πληθυσμούς που δεν νοσούσαν σοβαρά. Το επιχείρημα για τον εμβολισμό των παιδιών αφορούσε κυρίως στη δυνατότητα επανέναρξης της δια ζώσης εκπαίδευσης, στη μείωση της διασποράς της νόσου σε ευάλωτους πληθυσμούς και τέλος στην αποφυγή των επιπλοκών της νόσου, όπως το σύνδρομο MIS-C.

Το εμβόλιο επιτέλεσε το σκοπό του με επιτυχία, οι εμβολιασμοί προχώρησαν χωρίς επιπλοκές και είμαστε πλέον στην ευχάριστη θέση να αντιμετωπίζουμε τον κορωνοϊό ως έναν ενδημικό ιό που προσβάλλει ήπια την πλειοψηφία των παιδιών.

 Long Covid19

Στην ύφεση της πανδημίας ο όρος του παρατεταμένου COVID-19 ή όπως το γνωρίζουν οι περισσότεροι Long COVID-19 ήρθε στην επιφάνεια ως μακροχρόνια συνέπεια της λοίμωξης. Πρόκειται λοιπόν για χρονίζοντα συμπτώματα (περισσότερο από 3 μήνες) όπως κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, πόνο στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, αίσθημα παλμών ή γαστρεντερικές διαταραχές. Αυτά τα συμπτώματα αφορούν βάσει των περισσότερων μελετών, το 10% των νοσούντων ενηλίκων και περίπου 5-7% των παιδιών. Είναι σημαντικό ότι ο παιδιατρικός πληθυσμός και σε αυτό τον τομέα εμφανίζει ηπιότερα συμπτώματα, ενώ η επιστροφή στη φυσιολογική καθημερινή εκπαιδευτική δραστηριότητα και κοινωνική ζωή, οδήγησε σε ύφεση και σε αυτό το κλινικό σύνδρομο.

Η πανδημία από τον κορωνοϊό οδήγησε σε πρωτόγνωρες καταστάσεις την παγκόσμια κοινότητα, καθώς η υψηλή θνητότητα, οι επιπλοκές της νόσου και ο εγκλεισμός, άφησαν σημαντικό αποτύπωμα. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε διαδρομή ύφεσης, χωρίς όμως να εφησυχάζουμε. Δεν είναι η τελευταία πανδημία που θα έχουμε και γι’ αυτό πρέπει να δημιουργήσουμε όλες τις συνθήκες που θα μας επιτρέψουν την έγκαιρη πρόβλεψη τους, καταγραφή και αντιμετώπιση.