Αφαίρεση της μήτρας (υστερεκτομή) με παραμονή στο νοσοκομείο λίγων ωρών

Γράφει ο
Σιούλας Βασίλειος,
Γυναικολόγος Ογκολόγος
Διευθυντής Α΄ Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας &
Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου Νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ

Πολλές γυναίκες στη διάρκεια της ζωής τους θα χρειαστεί να υποβληθούν σε αφαίρεση της μήτρας και του τραχήλου (ολική υστερεκτομή) για καλοήθεις ή κακοήθεις λόγους.  Τα παλιότερα χρόνια, η ανάρρωση από την επέμβαση ήταν ιδιαίτερα εργώδης, με πολυήμερη νοσηλεία, έντονο άλγος, περιορισμό των κινήσεων και καθυστέρηση της σίτισης. Ευτυχώς, στις μέρες μας, η εμπειρία των ασθενών είναι σημαντικά καλύτερη!

Ποιες είναι οι κυριότερες ενδείξεις υστερεκτομής;

Ανάμεσα στους βασικούς λόγους που μια γυναίκα μπορεί να χρειαστεί υστερεκτομή περιλαμβάνονται:

• Τα ινομυώματα μήτρας
• Οι ιδιοπαθείς γυναικολογικές αιμορραγίες
• Η ενδομητρίωση και η αδενομύωση
• Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις και ο καρκίνος του ενδομητρίου
• Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις και ο καρκίνος του τραχήλου
• Τα σαρκώματα της μήτρας
• Οι όγκοι οριακής κακοήθειας και ο καρκίνος των ωοθηκών

Πώς πραγματοποιείται στις μέρες η ολική υστερεκτομή για καλοήθη αίτια ή αρχόμενο καρκίνο του ενδομητρίου;

Στο παρελθόν, η χειρουργική αφαίρεση της μήτρας ήταν μια επέμβαση που απαιτούσε μεγάλη τομή και πολυήμερη νοσηλεία. Στις μέρες μας, αυτό έχει αλλάξει. Με τη λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική, η ολική υστερεκτομή πραγματοποιείται μέσα από πολύ μικρές τομές, διαμέτρου 0.5-1cm, με αποτέλεσμα πολύ λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο και ταχύτερη ανάρρωση. Έτσι, η μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών μπορεί να πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο αυθημερόν, ή, ανάλογα με την ηλικία των ασθενών και τα γενικότερα προβλήματα υγείας που μπορεί να έχουν, την επόμενη μέρα από την επέμβαση. Στα ίδια πλαίσια και εφ’ όσον η φύση της εργασίας των ασθενών το επιτρέπει, η επιστροφή στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις μπορεί να γίνει μέσα σε ελάχιστες μέρες.

Εκτός από το είδος του χειρουργείου, πόσο σημαντικές είναι για την ελάχιστη νοσηλεία των ασθενών μετά από υστερεκτομή οι περιεγχειρητικές οδηγίες του Ιατρού;

Για πολλά χρόνια, μετά από κάθε χειρουργική επέμβαση στην κοιλιά, οι ασθενείς αργούσαν να σηκωθούν από το κρεβάτι και να σιτιστούν. Τώρα ξέρουμε πως αυτό, όχι απλά δεν βοηθούσε στις περισσότερες περιπτώσεις στην ανάρρωσή τους, αλλά την καθυστερούσε σημαντικά. Σήμερα, στα μεγαλύτερα κέντρα διεθνώς, εφαρμόζονται τα πρωτόκολλα ταχείας μετεγχειρητικής ανάρρωσης (ERAS), με στόχο την ελάττωση του σωματικού stress που συνοδεύει το χειρουργείο. Τα πρωτόκολλα αυτά είναι ένα πλέγμα οδηγιών που πετυχαίνουν να προετοιμάσουν κατάλληλα το σώμα των ασθενών για την επέμβαση (π.χ. χορήγηση διατροφικών συμπληρωμάτων μέχρι λίγες ώρες πριν την αναισθησία), να εξασφαλίσουν τη μέγιστη δυνατή αναλγησία και να προφυλάξουν από τη μετεγχειρητική ναυτία, τις λοιμώξεις και τις θρομβώσεις. Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν πως η εφαρμογή των πρωτοκόλλων ταχείας μετεγχειρητικής ανάρρωσης οδηγεί σε ελάττωση των επιπλοκών και της παραμονής στο νοσοκομείο, ενώ αυξάνει την ικανοποίηση των ασθενών για την περιεγχειρητική τους φροντίδα.

Πόσο ασφαλές είναι να αντιμετωπίζεται ο αρχόμενος καρκίνος του ενδομητρίου λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά;

Οι μεγαλύτερες μελέτες που είχαν ως στόχο να εξετάσουν την ασφάλεια της λαπαροσκοπικής και ρομποτικής χειρουργικής στον καρκίνο του ενδομητρίου απέδειξαν πως οι ασθενείς πηγαίνουν ογκολογικά το ίδιο καλά, όπως στα ανοικτά χειρουργεία. Παράλληλα, όμως, φανέρωσαν πως η λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική συνδέεται με σημαντικά μικρότερη πιθανότητα επιπλοκών, όπως απώλειας αίματος, θρομβώσεων, φλεγμονής ή κήλης στο χειρουργικό τραύμα και οδηγεί σε ταχύτερη ανάρρωση. Για αυτούς τους λόγους, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Αμερική, οι επιστημονικές οργανώσεις που ασχολούνται με θέματα Γυναικολογικής Ογκολογίας (ESGO, NCCN) συστήνουν όπως οι ασθενείς με καρκίνο του ενδομητρίου χειρουργούνται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά, εκτός κι αν ζουν σε περιοχές που δεν υπάρχουν νοσοκομειακές υποδομές ή εξειδικευμένοι Ιατροί (Γυναικολόγοι Ογκολόγοι) για να πραγματοποιήσουν την επέμβαση.

Αν η χειρουργική αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο του ενδομητρίου επιβάλλει την αφαίρεση λεμφαδένων, πώς εξασφαλίζεται η γρήγορη ανάρρωση τους;

Και εδώ η επιστήμη έχει προχωρήσει πολύ. Γνωρίζουμε, πλέον, πως στη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών με καρκίνο του ενδομητρίου ο έλεγχος για λεμφαδενικές μεταστάσεις δεν απαιτεί εκτεταμένους λεμφαδενικούς καθαρισμούς. Αντίθετα, μπορούμε με τη χρήση ειδικών χρωστικών και προηγμένης τεχνολογίας διεγχειρητικά να αναγνωρίσουμε τους λεμφαδένες που έχουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα μεταστάσεων. Αυτοί λέγονται λεμφαδένες-φρουροί. Αφαιρώντας μόνο αυτούς και αφού τους επεξεργαστούμε με ειδικό τρόπο στη διάρκεια της βιοψίας, έχουμε τη δυνατότητα να διαγνώσουμε περισσότερες μεταστάσεις σε σχέση με το παρελθόν. Με άλλα λόγια, με την τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού, αυξάνουμε πολύ την ακρίβεια στην ανεύρεση μεταστάσεων, μειώνουμε το χρόνο της χειρουργικής επέμβασης και προφυλάσσουμε τις ασθενείς μας από επιπλοκές που μπορεί να επιβαρύνουν την ποιότητα ζωής τους, όπως το λεμφοίδημα (πρησμένα πόδια). Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου με την τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού πραγματοποιείται κυρίως λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά, δίνοντας τη δυνατότητα της ελάχιστης παραμονής στο  νοσοκομείο.