Καρδιά: αντιμετώπιση μεσοκολπικής επικοινωνίας

Μεσοκολπική επικοινωνία αποκαλείται ένα έλλειμμα στο μεσοκοιλιακό διάφραγμα, που επιτρέπει τη ροή αίματος από τον αριστερό κόλπο της καρδιάς στον δεξιό. Κανονικά, στη φυσιολογική καρδιά δεν υπάρχει αυτή η επικοινωνία. Η μεσοκολπική επικοινωνία είναι μια συχνή συγγενής καρδιοπάθεια – εμφανίζεται στο 1% του γενικού πληθυσμού και αντιπροσωπεύει ποσοστό 10% επί του συνόλου των συγγενών καρδιοπαθειών.

Γράφει ο
Φώτιος Μητρόπουλος
Καρδιοχειρουργός Παίδων & Ενηλίκων, Αναπληρ. Διευθυντής Καρδιοχειρουργικής Κλινικής Συγγενών Καρδιοπαθειών Παίδων και Ενηλίκων ΜΗΤΕΡΑ

Στη μεσοκολπική επικοινωνία υπάρχει έλλειμμα στο μεσοκολπικό διάφραγμα. Το έλλειμα συχνότερα είναι δευτερογενές, δηλαδή εντοπίζεται στην κεντρική περιοχή του μεσοκολπικού διαφράγματος: περιοχή του ωοειδούς βόθρου. Σπανιότερες μορφές της είναι η πρωτογενής μεσοκολπική επικοινωνία, η οποία παρατηρείται στο κατώτερο τμήμα του μεσοκολπικού διαφράγματος που γειτονεύει με το μεσοκοιλιακό διάφραγμα, και η μεσοκολπική επικοινωνία τύπου φλεβώδους κόλπου, η οποία εντοπίζεται στην περιοχή του μεσοκολπικού διαφράγματος, που βρίσκεται κοντά στην άνω κοίλη ή, σπανιότερα, την κάτω κοίλη φλέβα. Τα ελλείμματα του στεφανιαίου κόλπου βρίσκονται στην περιοχή του στομίου του στεφανιαίου κόλπου και οφείλονται στη ύπαρξη ελλείμματος στο τοίχωμα που χωρίζει τον στεφανιαίο κόλπο από τον αριστερό κόλπο.

Τα μεσοκολπικά ελλείμματα μπορεί να είναι μονήρη ή πολλαπλά. Έχουν σαν συνέπεια τη διαφυγή ποσού αίματος από τον αριστερό κόλπο προς τον δεξιό, επειδή η πίεση στον αριστερό κόλπο είναι υψηλότερη απ’ ό,τι στον δεξιό.

Αυτό προκαλεί αυξημένη φόρτιση με αίμα και, επομένως, αυξημένο έργο της δεξιάς κοιλίας και αυξημένη ροή αίματος στην πνευμονική αρτηρία και την πνευμονική κυκλοφορία. Η αυξημένη ροή αίματος στην πνευμονική κυκλοφορία σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες των πνευμονικών αρτηριδίων, με αντιδραστική υπερπλασία του τοιχώματός τους και αύξηση των πνευμονικών αγγειακών αντιστάσεων, η οποία προκαλεί πνευμονική υπέρταση.

Πάντως, η εμφάνιση πνευμονικής υπέρτασης στη μεσοκολπική επικοινωνία είναι σχετικά σπάνια (συχνότητα 5%-10%) και συνήθως συμβαίνει σε σχετικά μεγάλη ηλικία, άνω των 15-20 ετών.

Η κλινική εικόνα
Τα περισσότερα παιδιά και οι ενήλικες με μεσοκολπική επικοινωνία δεν έχουν συμπτώματα, έχουν φυσιολογική ανάπτυξη και δεν εμφανίζουν εύκολη κόπωση. Η διάγνωση γίνεται συχνότερα με αφορμή τη διερεύνηση καρδιακού φυσήματος (το γνωστό φύσημα). Μέσα στον πρώτο χρόνο της ζωής μπορεί να συμβεί σε κάποια παιδιά αυτόματη σύγκλειση ή μείωση του μεγέθους ενός μεσοκολπικού ελλείμματος, με αποτέλεσμα να μη χρειάζεται μετέπειτα επέμβαση σύγκλεισης.

Υπάρχουν, όμως, και σπανιότερες περιπτώσεις μεγάλων ελλειμμάτων, με εκδήλωση στην παιδική ή και τη βρεφική ηλικία, υποτροπιαζουσών λοιμώξεων του αναπνευστικού ή συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Σπανίως μπορεί να υπάρχει και πνευμονική υπέρταση.

Η διάγνωση γίνεται με την ακρόαση, όπου ακούγεται το φύσημα, το ηλεκτροκαρδιογράφημα, που μερικές φορές είναι χαρακτηριστικό, και το υπερηχογράφημα, που θέτει ή πιστοποιεί τη διάγνωση και τη σοβαρότητά της. Άλλες εξετάσεις που κατά περίπτωση χρειάζονται, είναι το διοισοφάγειο υπερηχογράφημα και η μαγνητική καρδιάς.

Η πρόγνωση είναι άριστη. Πάντως, περιορίζεται η μέση ηλικία ζωής στις περιπτώσεις μη αντιμετώπισης, ενώ στις θεραπευμένες περιπτώσεις η πρόγνωση είναι παρόμοια με αυτήν του γενικού πληθυσμού.

Η αντιμετώπιση
Συνήθως δεν χρειάζεται καμία. Όταν αρχίσει η ροή αίματος από δεξιά προς τα αριστερά, τότε εφαρμόζεται θεραπεία που είτε είναι συντηρητική, με φάρμακα, είτε χειρουργική, με αποκατάσταση του ελλείμματος στο μεσοκολπικό διάφραγμα είτε επεμβατική.

• Σύγκλειση μεσοκολπικής επικοινωνίας διαδερμικά με ομπρέλα (επεμβατική αντιμετώπιση): Στο ΜΗΤΕΡΑ προσφέρεται η λύση της διαδερμικής σύγκλεισης της μεσοκολπικής επικοινωνίας με ομπρέλα, δηλαδή το κλείσιμο αυτής της τρύπας με μπαλονάκι. Συνήθως στην κλινική μας προτιμούμε για τους ασθενείς μας τη σύγκλειση της μεσοκολπικής επικοινωνίας με μπαλονάκι, όπως αυτή εφαρμόζεται από εξειδικευμένο επεμβατικό παιδοκαρδιολόγο, τη Δ/ντρια, κ. Αφροδίτη Τζίφα. Όμως, όταν αυτό είναι αδύνατο για τεχνικούς λόγους, προσφέρουμε πάντα τη χειρουργική τεχνική.
• Χειρουργική θεραπεία: Κλασική θεραπεία της μεσοκολπικής επικοινωνίας είναι η χειρουργική σύγκλειση. Αυτό γίνεται κλασικά με μέση στερνοτομή και σύγκλειση του ελλείμματος με αυτόλογο περικάρδιο. Αυτό όμως έχει σαν σχετικό μειονέκτημα την ύπαρξη μίας τομής μπροστά στο στέρνο. Γι’ αυτούς τους λόγους προσφέρεται η ελάχιστη επεμβατική σύγκλειση της μεσοκολπικής επικοινωνίας (Minimal Invasive Atrial Septal Defect Closure) με δεξιά μίνι θωρακοτομή με μικρή (4-6 cm) δεξιά υπομαστική τομή. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι ο μικρότερος χειρουργικός χρόνος (60-90 λεπτά), ο μικρότερος αναισθησιολογικός χρόνος, η μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο (3-4 ημέρες), η άμεση επάνοδος στην εργασία, στις αθλητικές ή άλλες δραστηριότητες, καθώς και το άριστο αισθητικό αποτέλεσμα.

Οκτώβριος 2017