Νυχτερινή Ενούρηση: γιατί και πώς πρέπει να παρεμβαίνουμε

Η ακούσια απώλεια ούρων κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι μια από τις διαταραχές που μπορεί να παρουσιάσει ένα στα πέντε παιδιά και που, εκτός από τα «πρακτικά» προβλήματα, μπορεί να επιβαρύνει την ψυχολογία και την κοινωνικοποίησή του. Τι πρέπει, λοιπόν, να ξέρουν οι γονείς για τη νυκτερινή ενούρηση; Πώς αντιμετωπίζεται;

Γράφει ο
Σωτήρης Μπόγρης
Χειρουργός Ουρολόγος Παίδων/ Εφήβων, Επιστημονικός Συνεργάτης Παιδοουρολογίκου Τμήματος, Παίδων ΜΗΤΕΡΑ

Νυχτερινή Ενούρηση (N.E.), σύμφωνα με το International Children’s Continence Society (ICCS), είναι η ακούσια απώλεια ούρων που συμβαίνει μόνο κατά τη διάρκεια του ύπνου. Δεν μπορούν να χαρακτηριστούν πάσχοντα παιδιά κάτω των 5 ετών, ούτε και αυτά με νοητική υστέρηση και νοητική ηλικία κάτω των 4 ετών.

Η Ν.Ε. είναι τρεις φορές πιο συχνή στα αγόρια απ’ ό,τι στα κορίτσια. Στην ηλικία των 5 ετών το ποσοστό των παιδιών που εμφανίζουν αυτή τη διαταραχή είναι 15%-25%. Στην ηλικία των 12 ετών το 8% των αγοριών εξακολουθεί να… βρέχει το κρεβάτι. Μελέτες έδειξαν ότι το 99% των παιδιών που έπασχαν από Ν.Ε. απέκτησαν απόλυτο έλεγχο της κύστης τους κατά τη διάρκεια του ύπνου μέχρι την ηλικία των 15 ετών.

Η N.E. συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο συχνές διαταραχές του ουροποιητικού των παιδιών. Η επίπτωση που έχει στους γονείς και στα παιδιά είναι σημαντική, όχι μόνο στην ψυχολογία και των δύο, αλλά και στην κοινωνικοποίηση του ίδιου του παιδιού. Αυτό σε πολλά παιδιά μπορεί να αποτελεί παράγοντα για την εξέλιξη μιας προβληματικής συμπεριφοράς.

Τα αίτια

Στην αιτιολογία της Ν.Ε. εμπλέκονται διάφοροι παράγοντες:

• Ο γενετικός παράγοντας: σύμφωνα με μια μελέτη, εάν ο ένας γονέας παρουσίαζε Ν.Ε. σε παιδική ηλικία, η πιθανότητα εμφάνισής της στα τέκνα του είναι 43%, ενώ αυτό αυξάνεται στο 77% όταν και οι δυο γονείς εμφάνιζαν Ν.Ε. Σε δεύτερη μελέτη διερευνήθηκε το οικογενειακό ιστορικό παιδιών που έπασχαν από Ν.Ε. και βρέθηκε ότι το 65%-85% των γονέων τους έπασχε από αυτήν τη διαταραχή.
• Η μειωμένη παραγωγή της αντιδιουρητικής ορμόνης με αποτέλεσμα νυχτερινή πολυουρία: Έχει αναφερθεί ότι η παραγωγή αυτής της ορμόνης αυξάνεται με την ανάπτυξη του παιδιού και είναι αποτέλεσμα της εγκατάστασης του φυσιολογικού (κιρκάδιου) ρυθμού.
• Ανωμαλίες της ουροδόχου κύστεως, της ουρήθρας, των ουρητήρων, λοιμώξεις του ουροποιητικού και νευρολογικές παθήσεις μπορεί να αποτελούν αιτίες της Ν.Ε., όμως σε τέτοιες περιπτώσεις συνήθως η Ν.Ε. είναι ένα από τα συμπτώματα που οφείλονται σε κάποια συγγενή ή ανατομική ανωμαλία.
• Η αρνητική ψυχοκινητική εξέλιξη του παιδιού παλαιότερα θεωρούνταν αιτία για Ν.Ε., ενώ σήμερα τέτοιες συμπεριφορές αποδίδονται στη Ν.Ε. Η νυχτερινή ενούρηση είναι μια διαταραχή που μπορεί να αντιμετωπιστεί, θα πρέπει μάλιστα να δοθεί η απαραίτητη προσοχή από τους γονείς, γιατί η αποτελεσματική θεραπεία είναι προς όφελος τόσο του παιδιού όσο και των ίδιων.

Η θεραπεία

Η θεραπεία της Ν.Ε. μπορεί να είναι φαρμακευτική (αντενδείκνυται σε παιδιά κάτω των 6 ετών) και μη φαρμακευτική. Η δεσμοπρεσσίνη είναι ανάλογο της αντιδιουρητικής ορμόνης, χορηγείται σε μορφή υπογλώσσιου χαπιού και μειώνει σημαντικά την παραγωγή των ούρων κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει έως και 6 μήνες.

Μη φαρμακευτική θεραπεία είναι η σωστή διαπαιδαγώγηση – εκπαίδευση (επιβράβευση, ανάληψη ευθυνών), η ψυχολογική υποστήριξη (ενίσχυση αυτοπεποίθησης), καθώς και η χρήση συσκευών (ξυπνητήρι). Τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όταν αυτές οι μέθοδοι συνδυαστούν απ’ ό,τι αν εφαρμοστούν ξεχωριστά.

Το ξυπνητήρι με το υπόστρωμα χρησιμοποιείται για περίπου 40 χρόνια και έχει πάνω από 75% ποσοστό επιτυχίας. Το να ξυπνάτε ήρεμα και ευγενικά το παιδί για να ουρήσει κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι επίσης αποδεκτό και προτεινόμενο από το Royal College of Psychiatrists της Βρετανίας.

Η προσπάθεια «εκπαίδευσης» των παιδιών στην ούρηση πρέπει να είναι στόχος των γονέων και φέρει επίσης σημαντικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της Ν.Ε. Η εκπαίδευση αυτή σκόπιμο είναι να περιλαμβάνει ούρηση σε περιοδικά διαστήματα, αλλά και φυσιολογική ενυδάτωση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Αναποτελεσματικές αποδείχθηκαν μεθοδολογίες εναλλακτικής ιατρικής όπως ύπνωση, ψυχοθεραπεία, βελονισμός και χειροπρακτική. Συμπερασματικά, η Ν.Ε. είναι μια διαταραχή που μπορεί να αντιμετωπιστεί. Επιπλέον θα πρέπει να δοθεί η απαραίτητη προσοχή και από τους γονείς, γιατί η αποτελεσματική θεραπεία είναι προς όφελος όλων.