Χρόνια νεφρική νόσος και αιμοκάθαρση: Επιβίωση και ποιότητα ζωής

Όλοι οι ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου μπορούν να ενταχθούν σε πρόγραμμα αιμοκάθαρσης. Όμως, για το μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσής τους, αλλά και για την υψηλότερη ποιότητα ζωής τους είναι σημαντική η έγκαιρη ένταξή τους στο πρόγραμμα.

Γράφει η
Νικολέττα Νικολοπούλου
Νεφρολόγος, Διευθύντρια Μονάδας Τεχνητού Νεφρού ΜΗΤΕΡΑ

Ποιοι, λοιπόν, και γιατί πρέπει να παρακολουθούνται από νεφρολόγο και τι πρέπει να γνωρίζουν;

Οι σημαντικότερες λειτουργίες των νεφρών είναι η απαλλαγή του οργανισμού από παραπροϊόντα του μεταβολισμού, η αποβολή περίσσειας ύδατος και η ρύθμιση του εσωτερικού περιβάλλοντος. Επακόλουθο της αδυναμίας αποβολής ουσιών είναι το ουραιμικό σύνδρομο, που προκαλείται από το συνδυασμό βιοχημικών και παθοφυσιολογικών διαταραχών, που αποκαλούνται και ουραιμικές τοξίνες. Η αποβολή ορισμένων ουσιών μπορεί να επιτευχθεί με τη διενέργεια αιμοκάθαρσης με τεχνητό νεφρό (ΑΜΚ).

Βασικά και απαραίτητα στοιχεία για τη διενέργεια ΑΜΚ είναι το φίλτρο και το διάλυμα. Το αίμα, αιματικό διαμέρισμα, του ασθενούς έρχεται σε επαφή δια του φίλτρου, που είναι ημιδιαπερατή μεμβράνη με το διάλυμα.
Ο όρος κάθαρση περιλαμβάνει το σύνολο των μεθόδων εξωνεφρικής κάθαρσης, οι οποίες είναι ικανές να αποκαταστήσουν για ένα χρονικό διάστημα -περιοδικά- την ομοιόσταση του οργανισμού ασθενών με τελικό στάδιο Χρόνιας Νεφρικής Νόσου (ΧΝΝ).

Η διαδικασία

Ο όρος ΑΜΚ περιλαμβάνει το σύνολο των μεθόδων εξωνεφρικής κάθαρσης που σχετίζονται με εξωσωματική κυκλοφορία. Περιλαμβάνει διαφορετικές μεθόδους και τεχνικές (αιμοκάθαρση, αιμοδιήθηση, αιμοδιαδιήθηση). Η αποβολή ουσιών με την ΑΜΚ γίνεται με τρεις διαφορετικούς μηχανισμούς: τη διάχυση και διήθηση διαμέσου της ημιδιαπερατής μεμβράνης του φίλτρου και την προσρόφηση επί της επιφανείας του.

Η χρόνια περιοδική αιμοκάθαρση έχει επομένως σαν στόχο την αποβολή «ουραιμικών τοξινών», διόρθωση των διαταραχών ύδατος- ηλεκτρολυτών και της οξεοβασικής ισορροπίας, με την ανταλλαγή διαλυμένων ουσιών και ύδατος ανάμεσα στην αιματική κυκλοφορία και το διάλυμα αιμοκάθαρσης. Το κάθε φίλτρο ΑΜΚ έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και απόδοση.
Επιπλοκές της ΑΜΚ και κλινικά προβλήματα, όπως η καρδιαγγειακή νόσος, η οστική μεταβολική νόσος, οι νευρολογικές διαταραχές και οι αιματολογικές, πρέπει να αντιμετωπίζονται εγκαίρως ενώ η κατάθλιψη, ιδίως στους νέους, έχει ανάγκη ιδιαίτερης αντιμετώπισης.

Επιπλοκές, όμως, μπορεί να συμβούν στη διάρκεια της ΑΜΚ και να έχουν σχέση με το μηχάνημα, τη μεμβράνη του φίλτρου, το σύστημα επεξεργασίας νερού κ.ά. Όλα αυτά καταδεικνύουν την απαραίτητη συνεργασία και παρουσία κατά τη διάρκεια της ΑΜΚ ιατρικού, νοσηλευτικού προσωπικού και τεχνολογικής υποστήριξης.
Η διαδικασία ΑΜΚ δε συμβάλλει παρά ελάχιστα μόνο στην ενδοκρινική λειτουργία των νεφρών, οπότε απαιτείται χορήγηση π.χ. ερυθροποιητίνης για τη διόρθωση της αναιμίας ή βιταμίνης D και δεσμευτικών του φωσφόρου.

Τα σημεία – κλειδιά

Θεωρητικά όλοι οι ασθενείς με τελικού σταδίου ΧΝΝ που χρειάζονται υποκατάσταση της νεφρικής λειτουργίας, μπορούν να ενταχθούν σε ΑΜΚ. Η επάρκεια κάθαρσης στην ΑΜΚ συνδέεται άμεσα με την επιβίωση των ασθενών. Ωστόσο, η έγκαιρη ένταξη των ασθενών με ΧΝΝ βελτιώνει την επιβίωση, αλλά και την ποιότητα ζωής τους μακροχρόνια. Αυτό σημαίνει ότι η παραπομπή ασθενών με προ τελικού σταδίου ΧΝΝ στο νεφρολόγο πρέπει να είναι έγκαιρη. Πρέπει δηλαδή να γίνεται προσπάθεια πρόληψης σε πρώιμα στάδια της προόδου της νεφρικής βλάβης, δημιουργώντας προγράμματα ενημέρωσης και αντιμετώπισης κλινικών καταστάσεων που οδηγούν σε νεφρική νόσο, όπως ανίχνευσης ασθενών με υπέρταση, διαβήτη, κληρονομικά νοσήματα κ.ά. Επίσης, ασθενείς με οξεία νεφρική βλάβη πρέπει να παρακολουθούνται διότι μερικοί από αυτούς μπορεί να οδηγηθούν σε τελικό στάδιο ΧΝΝ.

Τέλος, θα πρέπει να υπάρξει ευαισθητοποίηση κοινωνική και ιατρική για την ανάπτυξη προγραμμάτων μεταμόσχευσης νεφρού που θα οδηγήσει τους ασθενείς με ΧΝΝ σε καλύτερες συνθήκες ποιότητας ζωής και αποκατάστασης.

Ιούλιος, 2016