Καρκίνος του τραχήλου της μήτρα: Ισχυρή άμυνα με τον εμβολιασμό

Το 80% του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού κάποια στιγμή στη ζωή του θα έρθει σε επαφή με τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), ο οποίος ευθύνεται για την εμφάνιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Οι κίνδυνοι είναι προφανείς, ιδίως για τις γυναίκες, όμως με τον κατάλληλο εμβολιασμό μπορούν να προληφθούν οι δυσάρεστες εξελίξεις. Τι πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζουν και τι πρέπει να κάνουν όλες οι γυναίκες;

Γράφει η
Θάλεια Τσαχαλίνα,
Μαιευτήρας – Χειρουργός ,Γυναικολόγος, με εξειδίκευση στη γυναικολογική ογκολογία, Επιστ. Συνεργάτις ΥΓΕΙΑ & ΜΗΤΕΡΑ

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι o αναγκαίος αιτιολογικός παράγοντας εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενώ ευθύνεται και για μεγάλο ποσοστό άλλων μορφών καρκίνου και για το σύνολο των γεννητικών κονδυλωμάτων. Στις χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος πιο συχνός στις νέες γυναίκες (15-44 ετών): 37.800 νέες περιπτώσεις και 17.000 θάνατοι καταγράφονται κάθε χρόνο λόγω αυτού του καρκίνου.

Οι τύποι 6 και 11 ευθύνονται για το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων στην Ευρώπη και για το 15% των χαμηλού βαθμού προκαρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας (CIN 1). Μάλιστα, φαίνεται ότι η συχνότητα αυτών των νοσημάτων συνεχώς αυξάνεται, με κυριότερο παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου τα γεννητικά κονδυλώματα παρουσιάζουν αύξηση έως και 600% την τελευταία εικοσαετία.

Η λοίμωξη από τον ιό HPV είναι πολύ συχνή. Υπολογίζεται ότι το 80% του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού κάποια στιγμή στη ζωή του θα έρθει σε επαφή με τον ιό. Στα περισσότερα άτομα η λοίμωξη υποστρέφει αυτόματα. Σε αρκετές περιπτώσεις, όμως, ο HPV παραμένει στον οργανισμό και τότε μπορεί να προκαλέσει νόσημα. Το «τεστ Παπ» βοηθά στην έγκαιρη ανίχνευση προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου της μήτρας, έχοντας όμως ευαισθησία 70%. Αν δεν υπάρξει θεραπεία, οι προκαρκινικές αυτές αλλοιώσεις σε 10-20 χρόνια ή και νωρίτερα μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο. Όμως, και η αντιμετώπισή τους (κωνοειδής εκτομή του τραχήλου ή laser) δεν είναι άμοιρη επιπλοκών, καθώς μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη σύλληψη, αποβολές και γέννηση πρόωρων νεογνών. Επίσης, οι γυναίκες προσβάλλονται από καρκινοφοβία με σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις, που επηρεάζουν αρνητικά τη σεξουαλική -και όχι μόνο- ζωή τους.

Ο εμβολιασμός
Δύο εμβόλια εναντίον του HPV αρχικά κυκλοφόρησαν στην Ευρώπη: ένα τετραδύναμο, το Gardasil, που περιέχει τους τύπους 6, 11, 16 και 18 και ένα διδύναμο, το Cervarix, που περιέχει τους τύπους 16 και 18. Το τελευταίο έχει χάσει ένα μέρος της αγοράς επειδή δεν καλύπτει τους τύπους 6 και 11. Το εμβόλιο παρέχει μερική προστασία και για άλλους τύπους πλην αυτών που περιέχει, προλαμβάνει πάνω από το 75% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και τις περισσότερες περιπτώσεις των άλλων μορφών καρκίνου της γεννητικής χώρας που προκαλεί ο ιός. Το τετραδύναμο εμβόλιο προφυλάσσει και από το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων. Η λοίμωξη από τον ιό HPV δεν μπορεί να αποφευχθεί με κανέναν άλλο τρόπο εκτός από τον εμβολιασμό. Προλαμβάνοντας τη λοίμωξη, το εμβόλιο παρέχει πρόληψη έναντι των νοσημάτων που προκαλούνται από τον ιό ΗPV και συνεπώς εμποδίζει την ανάπτυξη προκαρκινικών βλαβών και καρκίνου.

Το θέμα της ασφάλειας
Το εμβόλιο δεν περιέχει τον ιό στη σύνθεσή του και ως εκ τούτου δεν μπορεί να μολύνει τον οργανισμό. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί υγείας, μεταξύ των οποίων ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, έχουν αποφανθεί για την αποτελεσματικότητα, αλλά και για την ασφάλεια του εμβολίου, το οποίο έχει διανεμηθεί σε πάνω από 200 εκατ. δόσεις παγκοσμίως και έχει μελετηθεί εκτεταμένως σε κλινικές μελέτες. Καμία σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια δεν έχει τεκμηριωθεί ότι συσχετίζεται με τα HPV εμβόλια. Δημοσιεύματα χωρίς επιστημονική βάση για την ασφάλεια των εμβολίων αποδεικνύεται σήμερα ότι το μόνο που πέτυχαν ήταν να αναστείλουν έφηβες και γυναίκες από το να εμβολιαστούν και να προστατευθούν από την HPV λοίμωξη.

Τι ισχύει στη χώρα μας
Ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV έχει ενταχθεί επίσημα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας. Τα εμβόλια χορηγούνται δωρεάν σε όλα τα κορίτσια ηλικίας 12-16 ετών. Ο ΗPV εμβολιασμός αποτελεί εμβόλιο ρουτίνας για τα κορίτσια ηλικίας 12-16 ετών, καθώς η ανταπόκριση στους εμβολιασμούς είναι η βέλτιστη και η συμμόρφωση των εφήβων στις ιατρικές συστάσεις υψηλή. Σήμερα υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν τον εμβολιασμό σε γυναίκες άνω των 16 ετών, ακόμα και με αλλοιώσεις.

Οι σεξουαλικά ενεργές κοπέλες δε θα πρέπει να σταματήσουν το «τεστ Παπ» ακόμη κι αν έχουν εμβολιαστεί. Το «τεστ Παπ» θα ανιχνεύσει πρώιμα βλάβες από τους πιο σπάνιους τύπους του ιού HPV, για τους οποίους το εμβόλιο δεν παρέχει απόλυτη προστασία.

Στην Ελλάδα το εμβόλιο κυκλοφορεί από το 2007 και πολλές χιλιάδες κορίτσια και νεαρές γυναίκες έχουν ήδη εμβολιαστεί. Χρειάζεται μεγαλύτερη κινητοποίηση του ιατρικού κόσμου ώστε η εμβολιαστική κάλυψη έναντι του HPV να είναι η μέγιστη δυνατή στη χώρα μας.

Μάιος 2017