Μεταβολικό σύνδρομο: κοινωνικοοικονομικοί και διατροφικοί παράγοντες που επιδρούν στη γένεσή του

Γράφει ο
Δημοσθένης Παναγιωτάκος
Καθηγητής Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας, Αναπληρωτής Πρύτανης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

Στην ανατολή του 21ου αιώνα οι θάνατοι από καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η πρώτη αιτία θανάτου στον αναπτυγμένο κόσμο. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, η επιδημιολογική έρευνα συστηματοποιήθηκε και έστρεψε το ενδιαφέρον της στους παράγοντες εκείνους που συντελούν στην αύξηση της συχνότητας μιας νόσου στους πληθυσμούς.

Σήμερα γνωρίζουμε αρκετά, ώστε να θεωρούμε ως σημαντικό στοιχείο στην αθηροσκλήρυνση τη γενετική επιδεκτικότητα του ατόμου, αν και το ακριβές περιεχόμενο της γενετικής ευαισθησίας δεν είναι γνωστό. Με τον όρο «παράγων» ή «δείκτης» κινδύνου ορίζεται κάθε χαρακτηριστικό ή γεγονός που συμβαίνει πριν και συνδιακυμαίνεται με τη συχνότητα της νόσου.

Ο όρος αυτός περιλαμβάνει τροποποιημένα χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής, όπως το κάπνισμα, η καθιστική ζωή, η διατροφή κ.ά., και βιοχημικές παραμέτρους, καθώς και μη τροποποιήσιμα χαρακτηριστικά, όπως η ηλικία, το φύλο και το οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου, καθώς και το κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον στο οποίο ζει το άτομο.

Οι θεωρούμενοι ως καθιερωμένοι παράγοντες κινδύνου – κάπνισμα, υψηλή χοληστερόλη, χαμηλή HDL χοληστερόλη, αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτης – μπορούν να εξηγήσουν το 90% του επιπλέον κινδύνου για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου στον γενικό πληθυσμό, αλλά εξηγούν μόνο το 50% περίπου της μεταβλητότητας της στεφανιαίας νόσου μεταξύ πληθυσμών. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι η αναγνώριση μετρήσιμων μεγεθών που σχετίζονται με τη στεφανιαία νόσο είναι μία από τις σημαντικότερες προόδους στην καρδιολογία.

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι καθιερωμένοι παράγοντες κινδύνου ερμηνεύουν περίπου το 50% της μεταβλητότητας της στεφανιαίας νόσου μεταξύ των πληθυσμών, αλλά πρέπει να τονιστεί ότι ένας σημαντικός αριθμός ατόμων με έμφραγμα του μυοκαρδίου δεν παρουσιάζουν παράγοντες κινδύνου, ενώ και η θεραπευτική παρέμβαση για την πρόληψη ενός επεισοδίου δεν είναι πάντοτε επιτυχής, και καθοριστικό ρόλο σε αυτό διαδραματίζει και το κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον του ατόμου.

Το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο αλληλοεπιδρά με ψυχικές παραμέτρους, αλλά και με διατροφικές επιλογές, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Το είδος της απασχόλησης, η ενδεικτική κοινωνική τάξη, το οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας φάνηκε να επηρεάζουν σημαντικά ένα άτομο τόσο ως προς τις επιλογές του τρόπου ζωής όσο και ως προς την εμφάνιση καρδιομεταβολικών διαταραχών, αλλά και τη διαχείρισή τους.

Το άρθρο γράφτηκε στο περιοδικό Ιατρικά Ανάλεκτα του Ομίλου ΥΓΕΙΑ για το Συνέδριο Παχυσαρκίας: Νόσος και Απειλή – Νεώτερες εξελίξεις.

Δείτε όλες τις ομιλίες για το Συνέδριο ” Παχυσαρκί: Νόσος και Απειλή – Νεώτερες εξελίξεις” εδώ