Παχυσαρκία: ψυχολογία του παχύσαρκου πριν και μετά από βαριατρική επέμβαση

Γράφει η
Μάρθα Σκαρμέα
Ψυχοθεραπεύτρια, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

Πριν από την εγχείρηση

Η παχυσαρκία παρουσιάζει υψηλή συννοσηρότητα με μεγάλο αριθμό ψυχικών διαταραχών. Χρησιμοποιώντας διεθνή πρωτόκολλα εκτίμησης/αξιολόγησης (εγχειρίδιο DSM-IV της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας) εξετάζεται η ύπαρξη πιθανών αντενδείξεων ως προς την επέμβαση (ψυχώσεις, άλλοι εθισμοί, σοβαρά επεισόδια κατάθλιψης) και η πιθανή ανάγκη ψυχιατρικής/φαρμακευτικής παραπομπής.

Παράλληλα, διερευνώνται τα βαθύτερα κίνητρα του ασθενή για την εγχείρηση και ο βαθμός της κατανόησης των αλλαγών που αυτή θα φέρει τόσο στον ασθενή όσο και στο περιβάλλον του, ο βαθμός δέσμευσής του ως προς τον νέο τρόπο ζωής που καλείται να υποστηρίξει, η συνειδητοποίηση ότι αυτό που θα αλλάξει είναι μόνο σωματικό και η αποσαφήνιση λανθασμένων και μη ρεαλιστικών προσδοκιών ως προς το αποτέλεσμα.

Γίνεται προσπάθεια καταγραφής των κοινωνικών και ψυχικών επιπτώσεων που βιώνει ο παχύσαρκος ασθενής, καθώς και συνεργατικών παραγόντων που υποβοήθησαν ή οδήγησαν στην παχυσαρκία.

Σε αυτήν την καταγραφή, στηρίζουμε μία ενημέρωση ψυχο-εκπαιδευτικού χαρακτήρα, στην οποία ο ασθενής αποκτά συνείδηση των κινδύνων και το υπόβαθρο των συμπεριφορών και πεποιθήσεων τις οποίες χρειάζεται να αλλάξει για να αποφύγει να επαναλάβει τις γνωστές του δυσλειτουργίες και μετά την επέμβαση.

Μετά την εγχείρηση

Κατά την πρώτη μετεγχειρητική περίοδο, ο ασθενής εστιάζει στη σωματική ανάρρωση, ενώ η ψυχική κατάστασή του παρουσιάζει σημαντική βελτίωση στους περισσότερους τομείς της ζωής του (επαγγελματικό, κοινωνικό, σεξουαλικό).

Κατά μέσο όρο, για διάστημα 3-6 μηνών μετά τη χειρουργική επέμβαση, ο ασθενής βρίσκεται σε συνεχή υπερδιέγερση λόγω των συνεχών αλλαγών στο σώμα του, οι οποίες οδηγούν σε αλλεπάλληλες αλλαγές στην καθημερινότητά του και στις σχέσεις του με τους σημαντικούς άλλους.

Έχει βρεθεί ότι η εκπαίδευση των ασθενών για την πρόληψη, αναγνώριση και αντιμετώπιση των υποτροπών είναι ιδιαιτέρως σημαντική σε αυτήν τη φάση και ιδανικά πρέπει να έχει ξεκινήσει ήδη πριν από την εγχείρηση.

Σε αυτό το στάδιο δεν είναι σπάνια η επιδείνωση των συναισθηματικών διαταραχών που προϋπήρχαν, παρά τη σημαντική απώλεια βάρους.

Η στενή συνεργασία με όλη την ομάδα (ιατρικό team, και κυρίως με τον διαιτολόγο) είναι επιβεβλημένη σε όλη τη διάρκεια της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Χρειάζεται κοινή αντιμετώπιση, που στόχο έχει την ενθάρρυνση δημιουργίας πειθαρχημένων πλάνων ζωής, διατροφής, συνηθειών, κινήτρων.

Στο ίδιο διάστημα (3-6 μήνες από το χειρουργείο) παύει να εστιάζει στο σύμπτωμα (σωματικό βάρος) και συνειδητοποιεί την ουσιαστική του ανάγκη για ψυχοθεραπευτική δουλειά με τον εαυτό του. Αν το αποφασίσει ή όχι, σε μεγάλο βαθμό διαμορφώνει και τη σταθερότητα του αποτελέσματος της επέμβασης.

Το άρθρο γράφτηκε στο περιοδικό Ιατρικά Ανάλεκτα του Ομίλου ΥΓΕΙΑ για το Συνέδριο Παχυσαρκίας: Νόσος και Απειλή – Νεώτερες εξελίξεις.

Δείτε όλες τις ομιλίες για το Συνέδριο ” Παχυσαρκί: Νόσος και Απειλή – Νεώτερες εξελίξεις” εδώ