Το ανθρώπινο μικροβίωμα: ένα σύνθετο μεταβολικό οικοσύστημα

Γράφει η
Γέραλη Μαρία 
Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολογος
Επιστημονική συνεργάτης ΜΗΤΕΡΑ 

Το ανθρώπινο μικροβίωμα του εντέρου είναι ένα σύνθετο οικοσύστημα, το οποίο αποτελείται από βακτήρια και άλλους μικροοργανισμούς που αποικίζουν το λεπτό και το παχύ έντερο.  

Το οικοσύστημα αυτό αναπτύσσει μια συνεργιστική σχέση με τον ξενιστή του, τον άνθρωπο, αντλώντας θρεπτικά συστατικά και ενέργεια από τη διατροφή του, καθώς και προστατεύοντας τον από τη διήθηση με παθογόνους μικροοργανισμούς. Έτσι, η σύνθεση του επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη σύσταση της διατροφής.  

Η σύσταση του εντερικού μικροβιώματος επηρεάζει την ικανότητα του σώματος να χρησιμοποιεί τα θρεπτικά συστατικά και την ενέργεια που αποδίδουν. Σε υγιείς ανθρώπους, χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία και σταθερότητα. Ωστόσο, έχει δειχθεί πως μια μείωση των παραπάνω μπορεί να πυροδοτήσει τη διαδικασία της ασθένειας ή της γήρανσης. Αλλαγές στη σύσταση του εντερικού μικροβιώματος έχουν συνδεθεί λοιπόν με την παχυσαρκία. Πιο συγκεκριμένα οι μικροοργανισμοί του εντέρου των παχύσαρκων ατόμων τείνουν να είναι περισσότερο διαθέσιμοι στη συλλογή και αποθήκευση ενέργειας από τη διατροφή σε σχέση με τα άτομα φυσιολογικού βάρους.  

Το εντερικό μικροβίωμα παράγει ενέργεια και θρεπτικά συστατικά για το σώμα μέσω της αναερόβιας ζύμωσης των μη-ζυμώσιμων υδατανθράκων στο παχύ έντερο. Η αύξηση της συγκέντρωσης στο πλάσμα κάποιων από τα προϊόντα της ζύμωσης αυτής, όπως των μικρής αλύσου λιπαρών οξέων έχουν συσχετιστεί με τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας και μεταβολικών διαταραχών, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος και η καρδιαγγειακή νόσος. Συγκεκριμένα για τη σχέση των βακτηρίων του εντέρου με τον σακχαρώδη διαβήτη αρκετές έρευνες έχουν καταδείξει το ρόλο τους στο μεταβολισμό της γλυκόζης, με εντοπισμένα μικροβιακά είδη να προωθούν την ανάπτυξη και εξέλιξη του.   

Η δίαιτα και τα συστατικά της, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, έχουν σημαντικές επιδράσεις στη σύσταση του εντερικού μικροβιώματος και αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που την τροποποιούν.  

Πιο συγκεκριμένα λιγότερο υγιεινά διατροφικά πρότυπα, όπως υψηλή κατανάλωση απλών σακχάρων, που βρίσκονται στα επιδόρπια και στα έτοιμα συσκευασμένα προϊόντα του εμπορίου, και κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, ενισχύει την ανάπτυξη συγκεκριμένων μικροβιακών ειδών που σχετίζονται με τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, τη χοληστερόλη και τη φλεγμονή. Έτσι, κατ’ επέκταση σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο παχυσαρκίας, καρδιαγγειακών συμβαμάτων και σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Αντιθέτως, ένα μικροβίωμα που χαρακτηρίζεται από ποικιλία σχετίζεται με