ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ μπορεί να προληφθεί;

Γράφει ο
Χρήστος Ιατρού
Νεφρολόγος
Διευθυντής Κέντρου Διάγνωσης και Θεραπείας & Έρευνας Νεφρικών Νοσημάτων ΥΓΕΙΑ & Διευθυντής Μονάδας Τεχνητού Νεφρού ΜΗΤΕΡΑ

Χρόνια   Νεφρική   Νόσος   (ΧΝΝ)   είναι  ένα  νόσημα  που  συναντάται  όχι σπάνια και αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα της δημόσιας  υγείας,  μιας και  η  νόσος  αυτή  σχετίζεται  με  καρδιαγγειακά προβλήματα και συνοδεύεται και από πολλές άλλες παθήσεις (συνοσηρότητες), αυξάνοντας  έτσι  το  κόστος  για  τη  φροντίδα  υγείας.

Κάθε χρόνο ένας όχι ευκαταφρόνητος αριθμός (περίπου  250/εκατομμύριο)  των  πασχόντων  με  ΧΝΝ καταλήγει στο τελικό στάδιο της νόσου (ΧΝΝ τελικού σταδίου ή όπως επίσης πολλές φορές αποκαλείται χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου) και για να επιβιώσει απαιτείται να αρχίσει να υποβάλλεται σε εξωνεφρική κάθαρση (αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση) ή μεταμόσχευση νεφρού.

Παράγοντες που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση της νόσου

Για την εμφάνιση της νόσου ενοχοποιούνται σειρά παραδοσιακών και μη παραγόντων κινδύνου, με τον σακχαρώδη διαβήτη, την υπέρταση και την παχυσαρκία να αποτελούν τους σπουδαιότερους παραδοσιακούς παράγοντες.

Στους μη παραδοσιακούς παράγοντες περιλαμβάνονται η έκθεση σε  νεφροτοξικούς παράγοντες (όπως μακροχρόνια λήψη ακόμα και ήπιων αναλγητικών φαρμάκων ή αλόγιστη λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών  φαρμάκων,  δηλαδή  φάρμακα που  εύκολα  λαμβάνονται  για  ρευματικούς  πόνους ή οσφυοϊσχυαλγία ή λήψη νεφροτοξικών αντιβιοτικών φαρμάκων κ.ά.), η νεφρολιθίαση, οι υποτροπιάζουσες  ουρολοιμώξεις,  τα   αυτοάνοσα   νοσήματα, οι σπειρατονεφρίτιδες, τα κληρονομικά νοσήματα (π.χ. πολυκυστική νόσος των νεφρών κ.ά.), το κάπνισμα, η κλιματική αλλαγή και μόλυνση του αέρα, η εμφάνιση προεκλαμψίας σε εγκύους, η γέννηση πολύ πρόωρων παιδιών κ.ά.

Με βάση τα παραπάνω και με δεδομένο ότι πάντοτε θα πρέπει να λειτουργούμε έχοντας κατά νου το από τον πατέρα της ιατρικής  Ιπποκράτη  λεχθέν  «Κάλλιον το προλαμβάνειν  ή  το  θεραπεύειν»,  γιατί  πράγματι η πρόληψη  είναι  ίσως  το  σημαντικότερο  βήμα  για την καλύτερη υγεία,  είναι  αυτονόητο  ότι  όπως  και για κάθε νόσημα έτσι και για τη ΧΝΝ απαιτείται η εφαρμογή  μιας  στρατηγικής  πρόληψης.  Με  δεδομένο πάλι ότι πρόληψη επιτυγχάνεται με την έγκαιρη ανίχνευση των ασθενών με κίνδυνο εμφάνισης  ΧΝΝ μέσω   ενός   γενικευμένου    (δηλαδή    απευθυνόμενο σε όλο τον πληθυσμό) προγράμματος εξετάσεων (screening) και ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα έχει αποδειχθεί αρκετά υψηλού κόστους για τα συστήματα υγείας, η πρόληψη μπορεί  κυρίως  να  επιτευχθεί  με μια εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών για τη σημασία των ενοχοποιητικών παραγόντων κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου και την πρώιμη εφαρμογή προγραμμάτων εκ μέρους της πολιτείας και των πολιτών, τα οποία θα στοχεύουν στην αποφυγή εμφάνισης ή στην αντιμετώπιση των ενοχοποιητικών παραγόντων που δύνανται να αντιμετωπιστούν.

Στρατηγική πρόληψης της ΧΝΝ

Σημαντικά, επομένως, για την πρόληψη της ΧΝΝ είναι:

• η εφαρμογή εκ μέρους των πολιτών ενός προγράμματος ήπιας άσκησης, ο έλεγχος του σωματικού βάρους και η αποφυγή της παχυσαρκίας (παράμετροι σημαντικοί για την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ και υπέρτασης), η αποφυγή του καπνίσματος, η παρακολούθηση του σακχάρου του αίματος ειδικά σε διαβητικούς ασθενείς, η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης (σημαντικός για τη ρύθμισή της είναι και ο περιορισμός λήψης αλατιού), η αποφυγή λήψης νεφροτοξικών παραγόντων και η αποφυγή των ουρολοιμώξεων, η πρόληψη εμφάνισης νεφρολιθίασης (επιτυγχάνεται με περιορισμό του αλατιού, της πρόσληψης κόκκινου κρέατος και των ζαχαρούχων ροφημάτων, την αυξημένη πρόσληψη υγρών και την ικανοποιητική πρόσληψη ασβεστίου).
• η ιατρική παρακολούθηση από τον οικογενειακό ιατρό και η πρώιμη θεραπευτική αντιμετώπιση των επιδεχόμενων θεραπεία παραγόντων κινδύνου.
• η εφαρμογή εκ μέρους της πολιτείας ενός προ- γράμματος screening σε στοχευμένο πληθυσμό ασθενών όπως είναι οι διαβητικοί, οι υπερτασικοί, οι παχύσαρκοι και οι έχοντες καρδιακή ανεπάρκεια. Εκτός όμως από τα παραπάνω, σημαντικό ρόλο για την πρόληψη της νόσου και κυρίως για την αντιμετώπισή της παίζει και η μη καθυστερημένη προσέλευση ή παραπομπή στον ειδικό ιατρό-νεφρολόγο.