Εγκυμοσύνη μετά τον καρκίνο του μαστού

Γράφει  ο
Δημήτριος Γροσομανίδης 
Χειρουργός Μαστού,  Διευθυντής Δ’ Κλινικής Μαστού ΜΗΤΕΡΑ

Είναι γεγονός πλέον ότι μεγάλος αριθμός γυναικών στην εποχή μας αναβάλλει τη μητρότητα σε μεταγενέστερο χρόνο. Τα σύγχρονα στατιστικά δεδομένα αναφέρουν ότι το 25% περίπου από τις γυναίκες που θα νοσήσουν με καρκίνο του μαστού βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία.

Ως εκ τούτου όλο και περισσότερες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού πριν τη δημιουργία οικογένειας. Σημαντικός αριθμός αυτών θα ήθελε να έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει παιδί. Για μια γυναικά που έχει περάσει από τη δοκιμασία της νόσου, εκτός της εμφάνισης, της επαγγελματικής ενασχόλησης και της σεξουαλικότητας, η δυνατότητα να γίνει μητέρα αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους παράγοντες συναισθηματικής ευεξίας.

Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι 40%-50% των γυναικών με ιστορικό καρκίνου μαστού θα επιθυμούσαν να έχουν μια μεταγενέστερη εγκυμοσύνη. Ωστόσο, μόνο 4%-7% ολοκληρώνει μια κύηση. Το χαμηλό αυτό ποσοστό μπορεί να ερμηνεύεται από τη δυσμενή επίδραση της θεραπείας στη γονιμότητα και από την ανασφάλεια τόσο της ασθενούς όσο και του ιατρού. Η εμπειρία της διάγνωσης και της επακόλουθης θεραπείας δημιουργούν εύλογα συναισθήματα φόβου που έχουν να κάνουν με τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου. Το γεγονός  αυτό δίνει έμφαση στην ανάγκη καλύτερης πληροφόρησης όλων των επιστημονικών δεδομένων από τον θεράποντα.

Γενικά η εγκυμοσύνη δεν επηρεάζει τον κίνδυνο υποτροπής μιας κακοήθειας. Ειδικότερα στον καρκίνο του μαστού, συμπεριλαμβανομένων των ορμονοεξαρτώμενων υποτύπων, ο συγκεκριμένος κίνδυνος δεν φαίνεται να αυξάνεται. Πολυκεντρική αναδρομική μελέτη ανέδειξε ότι, είτε οι γυναίκες προχώρησαν σε εγκυμοσύνη είτε όχι, δεν υπήρχε διαφορά στον κίνδυνο υποτροπής, στο ελεύθερο νόσου διάστημα και στη συνολική επιβίωση, ανεξαρτήτως του ορμονικού προφίλ του καρκίνου. Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί συστήνουν η  προσπάθεια για εγκυμοσύνη να ξεκινά στα 2-3 χρόνια μετά τη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου. Κύριος λόγος αυτής της οδηγίας είναι να διαπιστώσουμε ότι η ασθενής δεν θα παρουσιάσει πρώιμη υποτροπή.

Συμβουλευτική γονιμότητας

Η ενημέρωση για τον πιθανό κίνδυνο υπογονιμότητας αποτελεί σημαντικό στοιχείο της φροντίδας των ασθενών με καρκίνο. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι η συμβουλευτική γονιμότητας, δηλαδή η ενημέρωση για τους τρόπους και το χρόνο διατήρησής της πριν από τη θεραπεία ήταν σημαντική. Τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ότι υπάρχουν αξιόπιστες λύσεις με ικανοποιητικά ποσοστά επιτυχίας, όπως η διατήρηση ωαρίων ή εμβρύων καθώς και η λήψη ωοθηκικού ιστού. Οι γυναίκες θα πρέπει να ενημερώνονται έγκαιρα πριν την έναρξη της επικουρικής θεραπείας (χημειοθεραπεία/ορμονοθεραπεία) για τις διαθέσιμες δυνατότητες, και να έρχονται σε επαφή με εξειδικευμένους γυναικολόγους αναπαραγωγής. Επιπρόσθετα, κλινικές έρευνες έχουν αναδείξει την προστατευτική επίδραση της αναστολής της ωοθηκικής λειτουργίας (GnRH ανάλογα) κατά τη διάρκεια της συστηματικής θεραπείας.

Λαμβάνοντας υπόψιν το γεγονός ότι η ορμονοθεραπεία (ταμοξιφαίνη) είναι μια μακροχρόνια θεραπεία για τον ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο του μαστού, τρέχουσες μελέτες (POSITIVE trial) δείχνουν ότι η προσωρινή διακοπή της, μετά τη χορήγηση 2-3 ετών, είναι ασφαλής προκειμένου η γυναίκα να τεκνοποιήσει. Οι οδηγίες συστήνουν τρίμηνη διακοπή της ταμοξιφαίνης πριν τη σύλληψη, λόγω αυξημένου κινδύνου τερατογένεσης. Μετά το πέρας της κύησης, η θεραπεία θα πρέπει να συνεχίζεται μέχρι την ολοκλήρωσή της.  Σε ότι αφορά γυναίκες που έλαβαν trastuzumab για HER2 θετικούς όγκους, η κύηση αντενδείκνυται για επτά μήνες μετά το πέρας της θεραπείας, για τον κίνδυνο ολιγάμνιου και πιθανών νεογνικών θανάτων.   

Θηλασμός

Ο θηλασμός μετά τη θεραπεία για καρκίνο του μαστού δεν είναι απαγορευτικός ούτε για τη γυναίκα ούτε για το παιδί. Παρ’ όλα αυτά υπάρχει η σύσταση αποφυγής θηλασμού από το ακτινοβολημένο στήθος, εξαιτίας της αυξημένης πιθανότητας δύσκολα αντιμετωπίσιμης μαστίτιδας.

Νεότερα δεδομένα

Με τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, οι αποτελεσματικές θεραπείες στον καρκίνο του μαστού έχουν βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Στο πλαίσιο αυτό, παρέχεται όλο και περισσότερο η δυνατότητα να προσφέρουμε σε μια γυναίκα με εμπειρία καρκίνου του μαστού, την ελευθερία της επιλογής στο να αποκτήσει παιδί.